Asosiy vazifalari

Ommaviy axborot vositalari. Teleko‘rsatuvlar nihoyatda mashhur bo‘lib, har bir xonadonga kirib borga bir sharoitda ular orqali uzatiladigan axbarotlarning mazmuni, ijtimoiy yo‘nalganligiga mos ravishda yoshlarda u yoki faoliyat turini tanlash va unga yo‘nalish shakllanib boraveradi. Bu borada radio eshittirishlarining har o‘rni bor, lekin xususiy kanallar faqat tijorat maqsadlarida faoliyat yuritayotgan hozirgi sharoitda ularning nufuzi va roli ancha pastlagan. Lekin agar yoshlarni o‘smirlik hamda o‘spirinlik davrida turli maqola va kitob mahsulotlaridan foydalanishga o‘rgatish, oila davrasida yangi kitoblarda ko‘tarilgan muammolarga bola ongini yo‘naltirish, shov-shuvlarga sabab bo‘lgan maqola yoki yozma boshqa nashrlarni muhokama qilish, yoshlarning zamonaviy kasb tanlashiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.

Ommaviy axborot vositalari orqali kasb haqida tasavvurlarni shaxs ongida muhrlashda kinoning ham alohida nufuzi va ta’siri bor. Kino bozori juda keng tarqalgan hozirgi sharoitda milliy kino asarlari bilan bir qatorda jahon kinolarini tomosha qilish, videorolliklar va kliplar, disk materiallari orqali kino suratlarga olingan mahsulotlarda bo‘lgan talabni qondirish qiyin bo‘lmay qoldi. Ko‘pgina milliy kinofilmlar an’anaviy kasb-hunarlardan tashqari, zamonaviy kasblarni, tadbirkorlik sohalari keng reklama qilmoqda. Bu xolat yoshlardan yanada aniq va mustaqil fikrli shaxs bo‘lishni talab etmoqdaki, uning hayotiy pozitsiyasi qanchalik teran shakllangan bo‘lsa, kasb tanlash va uni professional tarzda ado etish kabilarda qiyinchiliklar kam bo‘ladi. Albatta, bu borada reklamaning ham o‘rni bor. Shu bois O‘zbekistonda o‘zimiz uchun kerakli bo‘lgan kasblarni ijtimoiy reklama tarzida targ‘ib etishga ehtiyoj bor.

O’qituvchilar uchun o’rganish bu maktabda yoki sinflarda sodir bo’ladigan holatlarda o’z aksini topsa ham garchi har bir o’qituvchi tashqarida ham sodir




¹¹⁵A handbook for teaching and learning in higher education : enhancing academicpractice / [edited by] Heather Fry, Steve Ketteridge, Stephanie Marshall.–3rd ed.p. cm. pp: 167.

bo’ladigan “o’rganish” larga misollarni tasvirlay olishadi. Xatto o’g’lim Mishel “o’rganish”ni dadasining tajribasi va tafakkuri qarshisidagi - sinfxonada sodir bo’ladigan o’qituvchining kuzatuvidagi holat bo’lib ko’rinishini 6 yoshida anglab yetgan edi.¹¹⁶

Yuqorida ta’kidlangan kasbga shaxsni yo‘naltiruvchi omillar professional faoliyatning ichki vositalari bo‘lmish bilim, malaka va ko‘nikmalarning shakllanishini ta’minlaydi. Masalan, o‘quvchi maktabdayoq muayyan fanlar doirasida bilimlar olishdan tashqari, turli amaliy mashg‘ulotlar doirasida kasbning malakaviy va ko‘nikma hosil qiluvchi jihatlarini ham o‘rganadi. Ayniqsa, yurtimizda mustaqillik yillarida Kadrlar tayyorlash milliy dasturi doirasida joylarda tashkil etilgan va hozirda muvaffaqiyat bilan yoshlarga kasb-hunar sirlarini o‘rganatyotgan professional kasb -hunar kollejlari bu borada juda katta ahamiyatga egadir. Chunki ularda yoshlar nafaqat bilim oladilar, balki aniq muayyan ixtisoslik bo‘yicha malaka va ko‘nikmalarga ega bo‘lmoqdalar. Masalan, temir yo‘llari sohasida ochilgan kollejlar aynan shu soha uchun turli yo‘nalishli kasblarga yoshlarni o‘rgatadi, chuqur bilimlar beradiki, ular shu soha faoliyati uchun bilim, malaka va ko‘nikma manbai bo‘lib xizmat qiladi. Akademik litseylar esa malakali kadr bo‘lib yetishishga imkon beruvchi akademik bilimlar majmuini berib, yoshlarni oliy o‘quv yurtlariga tayyorlaydi. Bu kabi aniq yo‘naltirilgan tadbirlar yoshlarni kasbiy yo‘nalishiga mustahkam asos bo‘ladi.

Ma’ruzachi har bir ma’ruzani boshlashidan oldin talabalardan ularning mobil aloqa vositalarini oʻchirib qoʻyishlarini soʻrashi mumkin. Xattoki bu talab sizning PowerPoint taqdimotingizdagi birinchi slaydda ham aks ettirilishi mumkin. Agar biror mobil telefondan ovoq chiqsa shu tomonga qarab ishora bering. Yana bir bor ta’kidlashimiz mumkin, hazil-kulguli yondashuv bu holatda oʻrinli boʻlishi mumkin, lekin talabalarga qoidalarni buzib, ma’ruza oʻtishga salbiy ta’sir oʻtkazayotganliklarini hamda boshqalarga halaqit berayotganliklarini aytib oʻting.