Asosiy tu sh u n c h a la r: bir tekis temperatsiyalangan soz hosila pog'onalar

zé...........

' r   r

. » - g r s i f T i M E r E r  W 5 Í W  la fs T g r g r

í  

-

T o‘rtta  qism ga  b o ü n ad ig an   cho‘zim  beshta  teng  qism ga  b oÜ nsa  -  

kvintol,

 

o ltlta g a -se k sto l,  ettita g a -se p to l

 hosil b o ia d i.

29

---

40

J O T . J 7 I 3 J

Sakkizta 

qismgn 

bo‘linadigan 

cho‘zim

to ‘qqizta 

teng 

qimsga 

bo‘linsa  -  

novem ol,

  o ‘ntaga

J j C T = J 7 T ] J

5 

J) 

-  

paydo  bo‘ladi.

Nuqtasi  bor  cho‘zimlar  asosan  uchta  teng  maydaroq  cho‘zimIarga  bo‘linadi. 

Agar  nuktali  cho‘zim  uchta  emas,  ikkita  teng  qismga  b o iin s a   -  

duol,

  to'rttaga  -  

kvartol

  hosil  b o ia d i.

41

B ir tekis ritm  -

 bir hil  cho‘zimIardan iborat ritm ik shakl. 

t

e

42  P.Chaykovskiv 

"Bolalaralbomi"

P u n ktirli ritm '^ -

 nuqtali  cho‘zimlarni  o‘z ichiga olgan ritmik shakl. 

A llegro p e s a n te

43  S. Prokofyev. 

Rmeo va Ju lye tta

i r r

S in ko p a li ritm  -

 sinkopasi mavjud ritmik shakl.

Ritm  musiqaning  asosiy  ifodali  vositalardan  biri  b o iib   (kuy  va  garmoniya 

bilan baravar),  uning jo nli  sur’atidir. Ritmning ifodaliligi  turli xarakterdagi  harakatlar 

bilan  b o g iiq .  Tantanali  yurish,  jizzaki  raqs,  xotirjamlik  yoki  ehtirosli  hayajonlik 

musiqasi  ahamiyatli  darajada ritm  vositalari  yordam ida  yaratiladi.  Ritm   metr  bilan

P u n k t- (J o tin c h a  

p iin k iu m ) -n x iq ia .

---

Iilrgtvlikda har  qanday  kuyning janr  xususiyatlarini  aniqlaydi.  Shuning  uchun,  valsni 

polkadan, marshni alia kuyidan ajrata olish qiyin  ish emas.

Asosiy  tu sh u n c h alar: 

Metr,  takt.  ulchov.  hissa,  akisent.  taktoldi,  oddiy  metr,

 

murakkab  metr,  aralash  metr,  o ‘zgaruvchan  metr,  ritm,  sinkopa,  ch o 'zm la rn m g

 

(UW.'iiy  va  erkin  bo'linishi,  trial,  kvintol,  sekstol,  septal,  dual,  hm rtol,  bir  tekis  ritm,

ininktirli ritm,  sinkopali ritm.

N az o ra t savollari va  to p sh iriq la r:

1. 

Asosiy tushunchalar har birini  batafsil yoritib  bering.

2. 

Oddiy, murakkab,  aralash,  o‘zgaruvchan metrlarga musiqiy  adabiyotdan

niisol topib, ularni dirijorlik usiubida hisoblab ko  rsating

3. 

Chap  qolda  metr  pulsini,  o ü g   qolda  bir  tekis  ritm,  punktirh,  sinkopali

ritm misollarini urib chiqing.

4. 

Asosiy  cho'zim larni  triol,  kvintol,  sekstol,  septollarga  ham da  nuqtali

cho‘zimlarni duol, kvartollarga b o ‘lib, nota bilan yozing.

5. 

Turli  xil  ritmni  qo'llab  bir  necha  kuy  iboralarini  bastalab,  notaga

tushirib  chaling.

5- m avzu.  IN T E R V A L L A R

l-§ . In terv al. P og‘o n a la r v a to n la r m iqdori

Interval'^

  ikki tovushning balandlik b o ‘yicha uyg‘unlashuvidir.

Interval  tovushiari  birin-ketin  chalinsa 

m eiodik  interval,

  bir  vaqtning  o ‘zida 

chalinsa 

g arm o n ik  intervalni

  hosil  qiladi.  Intervalning  pastki  tovushi  uning