Asosiy fondlarning mohiyati va ularning korxona faoliyatidagi o’rni

Ikki barobar amortizasiya me’yori bilan qoldiqni kamaytirish usuli

	Boshlang’ich qiymat	Yillik eskirish so’mmasi	Jamg’arilgan eskrish	Balans qiymat
1-yil oxiriga	50 000 000	40%x50 000 000=20 000 000	20 000 000	30 000 000
2-yil oxiriga	30 000 000	40%x30 000 000=12 000 000	32 000 000	18 000 000
3-yil oxiriga	18 000 000	40%x18 000 000=7 200 000	39 200 000	10 800 000
4-yil oxiriga	10 800 000	40%x10 800 000=4 320 000	43 520 000	6 480 000
5-yil oxiriga	6 480 000	6 480 000–5 000 000=1 480 000	45 000 000	5 000 000

• 
  Yangi ishlab chiqarish texnologiyasi qiymati 50 mln, uni tugatish qiymati 5 mln so’m. Xizmat muddati 5 yil. u/x da yillik amortizatsiyasi 100:5=20% yoki 9 mln so’m.
  

“Samgeoltexservis” MChJ ning asosiy fondlari holati tahlili

• 
  Korxonada asosiy vositalar miqdorining yetarli bo’lishi va holati faoliyat natijalariga juda katta ta’sir qiladi. Asosiy vositalar xolatini aniqlaganda ularning korxonaning umumiy mablag’lardagi hissasi, asosiy vositalar tarkibi, yaangilanish va eskirish ko’rsatkichlarini hisoblash lozim.
  
• 
  Korxona asosiy vositalarini umumiy mablag’laridagi hissasi, asosiy vositalari tarkibi, yaangilanish va eskirish ko’rsatkichlarini hisoblash lozim.
  
• 
  Korxona asosiy vositalarning umumiy mablag’laridagi hissasi (AV.u) asosiy vositasi dastlabki qiymatini balansning jami summa nisbatan foizlarda hisoblanadi. Bu ko’rsatkich xalq xo’jaligi tarmoqlariga bog’liq.
  

• 
  Asosiy vositalarning umumiy mablag’larda ulushi (AV.u) quyidagicha ifodalanadi
  
• 
  AV.u=;
  
• 
  “Samgeoltexservis” korxonasida bu ko’rsatkich 2013 yilda quydagicha bo’lgan:
  
• 
  AV.u =
  
• 
  2014 yilga kelib esa bu ko’rsatkich:
  
• 
  AV.u =
  
• 
  2015 yilda asosiy vositalarni umumiy mablag’lardagi ulushi quyidagicha bo’ladi.
  
• 
  AV.u =
  

• 
   
  

• 
  Korxonalar asosiy vositalari ikki gruxga bo’linadi. Asosiy vositalarning mashina asbob-uskunalar kabi turlari ishlab chiqarishda faol qatnashadi. Shuning uchun bunday asosiy vositalarni faol asosiy vositalar deyladi.Asosiy vositalar faol qismining umumiy (AVf) asosiy vositalardagi hissasini asosiy vositalar faol qismini (AVf) asosiy vositalar umumiy summasiga nisbati bilan aniqlanadi.
  
• 
  Bunda AVF = ;
  
• 
  2014 yilda AVF =
  
• 
  2015 yilda AVF =0.801;
  

• 
   
  

5. 
   Asosiy vositalarning eskirishi koeFsinti asosiy vositalar eskirish summasini (AVEs) asosiy vositalar dastlabki qiymatiga nisbatan topiladi va bu ko’rsatkich korxonaning asosiy vositalari qanchalik eskirganini ifodalaydi.
   

• 
  Asosiy vositalarning eskirishi koeFsinti asosiy vositalar eskirish summasini (AVEs) asosiy vositalar dastlabki qiymatiga nisbatan topiladi va bu ko’rsatkich korxonaning asosiy vositalari qanchalik eskirganini ifodalaydi.
  
• 
  AvEs =;
  
• 
  Bu ko’rsatkich 2013-yilda quydagicha bo’lgan:
  
• 
  AvEs ==0,097;
  
• 
  2014 yilda quydagicha bo’lgan.
  
• 
  AvEs ==0,113;
  
• 
  2015 yilda esa AvEs = =0.102
  
• 
  Asosiy vositalarning yaroqlilik koeffisnti. (AV.yar) asosiy vositalar qoldiq qiymatini ularning dastlabki qiymatiga nisbati hisoblanadi.Bu ko’rsatkich 2014 yilda:
  
• 
  AVyar ==0.887
  
• 
  2015 yil oxiriga kelib esa quydagi bo’lgan.
  
• 
  AVyar = =0.712
  

• 
   
  

“Samgeoltexservis” MChJning 2008 -2009 -2010 yillardagi asosiy foydalari holati taxlili