Asosiy fondlarning mohiyati va ularning korxona faoliyatidagi o’rni

Korxonalarda asosiy fondlarni eskirishi, ularni baholash va ta’mirlash

• 
  Asosiy fondlarni ish bilanta’minlash darajasi
  
• 
  Mehnat qurollarining sifati
  
• 
  Xodimlar malakasining darajasi
  
• 
  Asosiy fondlardan foydalanish qoidalariga rioya qilish
  
• 
  Ishlab chiqarish shart-sharoitlari
  

Jismoniy eskirishi

• 
  Asosiy fondlarni qayta ishlab chiqarish qiymatining pasayishi
  
• 
  Asosiy fondlar(texnika)ning ishlab chiqarish darajasi yuqoriroq bo’lgan turlaridan foydalanish
  

Ma’naviy eskirishi

4. 
   Korxonalarda asosiy fondlarni eskirishi, ularni baholash va ta’mirlash
   

• 
  Asosiy fondlarni boshlang’ich yoki tiklanish qiymati bo’yicha baholashdan tashqari eskirish summasi ham hisobga olinadi. Asosiy fondlar jismoniy va ma’naviy jihatdan eskirishi mumkin.
  
• 
  Jismoniy (moddiy) eskirish asosiy fondlarning birlamchi xislatlarini ishlab chiqarishda foydalanish va tabiiy eskirish natijasida yo’qotishdan yuzaga keladi. U asosan bir xilda kechmaydi hamda ko’p jihatdan iqlimning ta’siri, asosiy fondlardan foydalanish qoidalariga rioya qilish, jumladan, xodimlarning malakasiga ham bog’liq bo’ladi. Jismoniy eskirishni (IF) quyidagi formula asosida hisoblab topish mumkin:
  
• 
  IF= yoki IF=
  
• 
  Bu yerda:
  
• 
  Tf - asosiy fondlarning haqiqiy xizmat qiluvchi muddati;
  
• 
  Tn - asosiy fondlar xizmat qilishi kerak bo’lgan normativ muddat;
  
• 
  I - hisoblangan amortizasiya summasi (eskirish summasi);
  
• 
  Ps – asosiy fondlarning boshlang’ich(qayta tashkil qilish) qiymati.
  

• 
  

Korxonalarda asosiy fondlarni eskirishi, ularni baholash va ta’mirlash

Amortizasiya hisoblash usullari
Amortizasiyani teng maromli(tug’ri chiziqli) hisoblash
Bajarilgan ish hajmiga mutanosib ravishda amortizatsiyani hisoblash
Ikki barobar amortizasiya me’yori bilan qoldiqni kamaytirish usuli


Yillar so’mmasi usuli(kumilaytiv usul)