|
Tiklanish qiymati
belgilangan narx
indeksi
,
tiklanish
qiymati aniqlab
bo’lingan o’xshash
turdagi mahsulotlar
narxi, narx
o’zgarishlarining
yiriklashtirilgan
koeffitsientlari
yordamida
aniqlanadi. Asosiy
vositalar qiymatini
ishlab chiqarishning
o’zgargan iqtisodiy
va texnik shart-
sharoitlariga
mutanosiblikka
keltirish uchun davriy
ravishda asosiy
vositalarni qayta
baholash amalga
oshiriladi
Joriy qiymat
ma’lum sanadagi
amal qilayotgan
bozor narxlari
bo’yicha asosiy
vositalarning qiymati
yoki xabardor
qilingan, bitimni
amalga oshirishni
xohlovchi, mustaqil
taraflar o’rtasida
bitimni amalga
oshirishda aktivni
sotib olish yoki
majburiyatlarni
bajarish uchun etarli
bo’lgan summa.
Qoldiq qiymat
jamlangan
amortizatsiya
summasini chegirgan
holda asosiy
vositalarning
boshlang’ich (tiklash)
qiymati
Tugatish qiymati
asosiy vositalarning
chiqib ketishi
bo’yicha kutilayotgan
xarajatlarni
chegirgan holda
kutilayotgan foydali
xizmat muddati
oxirida asosiy
vositalarni tugatish
chog’ida olinadigan
aktivlarning faraz
qilinayotgan
summasi.
Asosiy vositalar guruhlari
Yil boshi uchun
Yil oxiri uchun
O’zgarishi ( +;- )
Summa,
mln. so’m
Salmog’i,
%
Summa,
mln. so’m
Salmog’i,
%
Summa,
mln. so’m
Salmog’i,
%
Asosiy vositalar - jami
4594,7
100
5759,9
100
+1165,2
+25,3
jumladan, ishlab chiqarish
3446
75
4493
78
+1047
+30,3
Noishlab chiqarish
1148,7
25
1266,9
22
+118,2
+10,3
Asosiy vositalar tarkibi va dinamikasi tahlili
Jadval
ma’lumotlari ko’rsatadiki, ishlab chiqarish yo’nalishidagi asosiy vositalarning
ulushi yil boshidagi 75% dan yil oxirigacha 78% gacha
o’sib, noishlab
chiqarishdagi asosiy vositalar ulushi mos ravishda pasaygan.
Asosiy vositalar tarkibida sodir
bo’layotgan o’zgarishlarni aniqlash uchun ularning
tarkibini tahlil qilish zarur.
Fond nomi
Yil boshi uchun
Yil oxiri uchun
Mutlaq
o’zgarish
O’sish
sur’ati, %
summa,
mln. so’m
Salmog’i, %
summa, mln.
so’m
Salmog’i,
%
A
1
2
3
4
5
6
Bino
491,6
10,7
604,7
10,5
113,1
123
Inshootlar
482,4
10,5
512,6
8,9
30.2
106,2
Uzatish qurilmalari
340
7,4
408,9
7,1
68,9
120,2
Mashin va uskunalar
2665
58
3456,1
60
791,1
129,6
Mebel va ofis jihozlari
92
2
115,2
2
23,2
125,2
Kompyuter va hisoblash
texnikasi
147
3,2
161,3
2,8
14,3
109,7
Transport vositalari
248,1
5,4
334,1
5,8
86
134,6
Boshqa asosiy vositalar
128,6
2,8
167
2,9
38,4
129,8
Jami
4594,7
100
5759,9
100
1165,2
125,3
Asosiy vositalar tarkibi, tuzilishi va dinamikasi tahlili
Ko’rib chiqilayotgan davr uchun asosiy vositalarning umumiy qiymati 25,3% ga o’sgan.
Ularning tarkibida
o’zgarish sodir bo’lgan: mashina va uskunalar ulushi yil boshidagi 58% dan
yil oxirida 60% gacha
o’sib, passiv qism ulushi qisqargan. Bunda mashina va uskunalar o’sishi
boshqa asosiy vositalarning
o’sish sur’atini ortda qoldirgan.
*
1. Asosiy vositalarning yaroklilik darajasi
2. Asosiy vositalarning eskirish darajasi
3. Asosiy vositalarning yangilanish darajasi
*
Asosiy
vositalar
Boshlangich
kiymati,ming
sum
Eskirish
kiymati,min
g sum
Koldik
kiymati,ming
sum
Eskirish
darajasi%
Yaroklilik
darajasi%
1
2
3
4
5
6
1.O’tgan yili
166100
85118
80982
51.24
48.76
2.Xisobot yili
180222
88969
91253
49.36
50.64
3.Farki, (+,-)
+14122
+3851
+10271
-1.88
+1.88
*
Asosiy vositalarning kirim kilish koeffsienti
Asosiy vositalarning chikib ketishi koeffsienti
Asosiy vositalarning xarakat kursatkichlari
*
Asosiy vositalar
Asosiy
vositalarni
yil boshiga
qoldigi
Yangidan
qabul
qilingan
asosiy
vositalar
Chiqim
qilingan
asosiy
vositalar
Asosiy
vositalar
yil oxiriga
qoldigi
Yangilanish
koeff.
Chiqib
ketish
koeff.
1
2
3
4
5
6
7
Utgan yili
76875
8469
4362
80982
0.105
0.054
Xisobot yili
80982
27918
13133
91253
0.306
0.144
Farki(+,-)
+4107
+19449
+8771
+10271
+0.201
+0.090
Biz taxlil qilayotgan “SHARBAT SAVDO” jamoa korxonasida asosiy
vositalarni xarakat ko’rsatkichlarining o’zgarishini taxlili shuni
ko’rsatadiki, joriy davrda asosiy vositalarning yangilanish darajasi
oldingi yilga nisbatan 0,201 koeffitsientga o’sgan. Xisobdan
chiqarilgan asosiy vositalarning o’tgan yilga nisbatan o’zgarishi esa
+0,090 koeffitsientga ortgan. Umuman olganda korxonadagi asosiy
vositalarning yangilanish darajasini utgan yilga nisbatan
yaxshilanganligini ijobiy baxolamok lozim bo’ladi. Demak, korxona
ma’muriyati eskirgan asosiy vositalarini yangilash bo’yicha amaliy
choralar ko’rayotganligidan dalolatdir. Ammo, bunday sur’atdagi
yangilanish darajasi bugungi kun talabiga mos kelmaydi. Chunki,
fan-texnika taraqqiyoi rivojlanib borayotgan bugungi kunda
korxona asosiy vositalarining to’lik bir marta yangilanish davri 3-4
yildan ortib ketmasligi lozim b’ladi. Bunday natijalarga erishish
uchun esa korxona o’z asosiy vositalarining 20-25 foizini xar yili
yangilab borishi lozim bo’ladi
*
Ko’rsatkichlar
O’tgan
yil
Xisobot
yili
Farqi
1
2
3
4
Asosiy vositalarning o’rtacha
yillik qiymati, ming sumda
162387
173161
+10774
Sanoat ishlab chiqarish
xodimlari soni, kishi
838
814
-24
Bir xodimga to’g’ri keladigan
asosiy vositalarning o’rtacha
yillik qiymati, sum
193779
212728
+18949
Ma’lumotlardan ko’rinadiki, biz taxlil qilatgan “MJG” aksionerlik
jamiyatida sanoat ishlab chiqarish xodimlarining asosiy vositalar bilan
qurollanish darajasi o’tgan yilga nisbatan 18949 so’mga o’sgan. Bu
o’sish ikkita omil xisobiga to’g’ri kelgan. Birinchi omil bu ishchilar
sonining o’zgarishi xisobiga bo’lib {(173161/838)-(162387/838)}
12857 so’mni, xamda ikkinchi omil asosiy vositalarning o’rtacha yillik
qiymatining o’zgarishi hisobiga {(173161/814)-(173161/838)} 6092
so’mni tashkil etgan. Bundan ko’rinadiki, korxonada xodimlarning
asosiy vositalar bilan qurollanish darajasi o’tgan yilga nisbatan 18949
so’mga ortgan. Bunday natijalarni ijobiy xolat sifatida baxolash
maqsadga muvofiqdir.
*
Fond qaytimi
Fond sig’imi
Sanoat ishlab chiqarish
fondlari qaytimi
Maxsulot xajmi
Fk
= -------------------------------------
Sanoat i/ch fondlari o’rtacha yillik qiymati
Mashina va uskunalar kaytimi
Maxsulot xajmi
Fk =-------------------------------------
Mashina va uskunalar o’rtacha yillik qiymati
Sanoat ishlab chiqarish
fondlari sig’imi
Sanoat i/ch fondlari o’rtacha yillik qiymati
Fs = --------------------------------------
Maxsulot xajmi
Mashina va uskunalar sig’imi
Mashina va uskunalar o’rtacha yillik qiymati
Fs=--------------------------------------
Maxsulot xajmi
Do'stlaringiz bilan baham: |
