Асосий воситалар ва номоддий активлар хисобининг аудити


III. Асосий воситаларнинг эскириши ва амортизацияси хисобининг аудити



Download 258 Kb.
bet3/9
Sana17.07.2022
Hajmi258 Kb.
#817150
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
Асосий воситалар ва номоддий активлар хисобининг аудити

III. Асосий воситаларнинг эскириши ва амортизацияси хисобининг аудити.
Корхонанинг асосий воситалари фойдаланиш натижасида аста-секин эскириб боради. Бу эскиришнинг киймати ишлаб чикарилаётган махсулот таннархига киритилади. Текшириш жараёнида амортизация хисобланган барча асосий воситалар киймати хисобга олинади, эскириш меъёрлари тугри танланиши текширилади.
Амортизация ажратмалари тугри ва уз вактида утказилишини аудит килишда хисобот йил давомида корхонада кабул килинган хисобга олиш сиёсатига риоя килиши, тулик тиклашга амаризация ажратмалари кайси (хар ойда дастлабки кийматнинг амортизация ажратмалари белгиланган меъёрининг 1/12 кисми микдорида утказилганли ёки асосий воситаларни жадал амортизация килиш) усулларни кулланилганлигини аниклайди.
Амортизация ажратмалари аудитини йил бошида тузиладиган асосий хисоб-китобнинг тугрилигини текширишдан бошлаш зарур. Асосий воситалар объектларини амортизация ажратмалари хисоб-китоби кайдномалар (ведемостлар) га киритилишининг тугрилиги инвентарь дафтарлар буйича текширилади. Белгиланган меъёрлар тугри кулланилганлигини текшириш учун хисоб китоб учун ойлик меъёрларни йиллик меъёрларга айлантирилади. Сунгра тафтиш килинаётган даврдаги асосий воситалар харакати ва ишлаб чикариш асосий воситалари хизматининг меъёрий муддатлари тугаши муносабати билан амортизация ажратмаларини тухтатишга боглик операциялар амалга оширилган ойлар текширилади.
Махсулот (иш ва хизмат) таннархини тугри хисоблаб чикиш аниклиги ва корхонанинг молиявий натижалари амортизация суммалари тугри хисоблаб чикилиши ва таксимланишига боглик. Шу сабабли амортизация нотугри равишда ишлаб чикариш чикимлари хисобига утказилганлиги ва айбдор шахсларни аниклаш хамда буларни бартараф этиш буйича маслахатлар бериш керак.
Аудитор: асосий воситаларнинг техник холати коникарсиз эканлигининг сабалари ва айбдорларини, эскирганлиги сабаби фойдаланишга яроксиз булган объектлар нима учун уз вактида хисобдан чикарилмаганлигини, кераксиз ва ортикча объектларни бериш ва сотишнинг кандай тадбирлари курилганлиги, объектнинг техник холати коникарсиз ахволда булгани туфайли курилган моддий зарар микдорини аниклайди.
Асосий воситалар объектлари ва гурухларининг техник холатини текшириш асосий воситаларнинг эскириш даражаси, ишдан чикишини ва янгиланишини тавсифловчи курсаткичларни хисоблаб чикиш билан тугалланади. Эскириш даражаси текширилганда давр бошида ва охирида дастлабки кийматни текшириш санасида 100%га купайтирилишдан иборат эскириш суммаси нисбати сифатида аникланади.
Ишдан чикиш коэффиценти ишга туширилган асосий воситалар суммасининг йил охиридаги дастлабки бахосига нисбати сифатида аникланади.
Асосий воситалар уз кийматларининг тула тугатилишигача хакикий хизмат килиш муддати давомида, жумладан, буш туриши, таъмирлашда булиши вактида хам амортизация ажратилиб борилишини текширади.
1998 йил 1 январдан асосий воситаларга белгиланган йиллик эскириш меъёрлари беш гурухга ажратилиб, улар 20, 15, 10, 8, 5% микдорида жорий этилган.
Асосий воситаларга амортизация хисоблаш куйидаги тартибда:
Корхонага кирим килинган асосий воситаларга эскириш хисоблаш кирим килинган сананинг келгуси биринчи санасидан бошлаб эскириш хисоблана бошлайди.
Хисобдан чикарилган асосий воситаларга хам эскириш келгуси ойнинг биринчи санасидан бошлаб хисобланмайди.
Асосий воситаларга амортизация хисоблаш усуллари куйидагича:
(5 сонли БХМА "Асосий воситалар" 23-24 бандига кура)

  1. Бир маромли (тугри чизикли) хисобдан чикариш усули.

Бошлангич киймат - колдик киймати
Й иллик экириш суммаси=
кузланаётган хизмат килиш муддати

1 ойлик меъёрнинг 1/12 кисми хисобдан чикарилади.


Мисол: ускунанинг киймати 100 минг сум, хизмат муддати 20 йил, 100/20=5000 сум ёки

100 000 х 5%меъёр


= 5000 сум бир йилда; 100/5=20 йил
100

  1. бажарилган ишлар хажмига нисбатан эскиришни хисоблаш усули.

Бош.кийма - колд. кий-т (туг-ш киймати)
Йиллик экириш суммаси=
кузланаётган ишлар хажми (тн.км)



  1. сонлар суммаси буйича кийматни хисобдан чикариш усули.

5йил (1+2+3+4+5)=15 биринчи йилда 5/15, 2/15, 3/15, 4/15, 5/15.


Бошлангич киймати 160 минг сум, тугатиш киймати 10 минг сум = 150 минг сум амортизациядан киймат;
1 йил учун 150 000 х 5/15 = 50 000
2 йил учун 150 000 х 5/15 = 40 000
3 йил учун 150 000 х 4/15 = 30 000
4 йил учун 150 000 х 5/15 = 20 000
5 йил учун 150 000 х 5/15 = 10 000



  1. камайиб бораётган колдик усули.

Бу усулда хар кандай купайтирилаётган ставка кулланилади, купинча тугри чизикли усулда кулланиладиган икки каррали ставка кулланилади. Хизмат муддати 5 йил булганда, амортизация меъёри 20% (100% / 5 =20) ни ташкил килади. Камайиб бораётган колдик усулида меъёр 20х2 =40% булади. Хисобга олинган бу ставка 40% хар йил охиридаги колдик кийматга тенгдир.
Мисол: жамланган эскириш
1 йил охири 160 000 х 40 = 64 000 64 000
2 йил охири 96 000 х 40 = 38 000 102 400
3 йил охири 57 600 х 40 = 23 040 125 440
4 йил охири 34 560 х 40 = 13824 139 264
5 йил охири (колдик суммаси) = 10 736 150 000
Амортизация хисоблашнинг энг куп кулланиладиган усули- тугри чизикли усулдир.
Асосий воситалар эскиришини хисоблаш буйича операциялар бухгалтерия хисобида куйидаги ёзувлар билан акс этирилади:
Дт- 20, 08, 23, 26, 29 Кт-02
ижарага берилган асосий воситалар буйича эскириш хисоблаш:
Дт-80 Кт-02
Агар хисобдан чикарилганда:
Дт-02 Кт-47 деган ёзув амалга оширилади.
Амортизацияни хисоблаш буйича бухгалтерия хисоби счетларидаги ёзувлар учун асос булиб, 13- журнал ордер (амортизация хисоблашнинг хисоб-жадваллари, кайдномалари ва машинограммалар) хисобланади.

Download 258 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish