Aslonov ilhom nizomovich

 
Manipulyativ  muloqot
  – bu muloqotdagi sherikka oʻz maqsadiga erishish 
uchun    zimdan,  yashirin  tarzda  tahsir  etishga  asoslangan  muloqotdir.  Xuddi 
imperativ  muloqotda  boʻlgani  kabi,  manipulyativ  muloqotda  ham  muloqotdagi 
sherikni  obhektiv  idrok  etishni,  insonni  fikr-oʻylari  va  hatti-harakatlarini  nazorat 
qilishga erishishga harakat qilishni taqozo etadi [140,  B. 95]. 
Manipulyativ  muloqot  koʻp  qoʻllaniladigan  soha  biznes  va  umuman 
ishbilarmonlik sohalaridir. 
Deyl  Karnegi  va  uning  izdoshlari  tomonidan  rivojlantirilgan  muloqot 
kontseptsiyasi  aynan  shu  turdagi  muloqotni  targʻib  etadi  [69].  Manipulyativ 
muloqot shakli  reklama-targʻibot sohasida keng qoʻllaniladi. 
SHuni  qayd  etish  lozimki,  manipulyativ  tahsir  vositalarini  egallash  va  
ulardan mehnat sohasida boshqa kishilarga tahsir vositasi sifatida foydalanish oxir-
oqibatda  kishi  uchun  bu  muloqot  shaklining  uning  boshqa  munosabatlar  sohasiga 

---

 
19 
koʻchishiga  olib  kelishi  mumkin.  Ayniqsa,  manipulyativ  muloqotdan  mehr-
muhabbat,  doʻstlik  va  oʻzaro  bir-biriga  bogʻlanish  asosida  qurilgan  munosabatlar 
zarar koʻradi. Manipulyativ muloqotni oʻz muloqotiga asos qilib olgan kishi oxir –
oqibatda  uning  qurboniga  aylanadi.  SHaxs  «qoliplashtirilgan»  hatti-harakatlarga 
koʻnikib, yolgʻon motivlar va maqsadlarga ergashib, oʻz hayotiy tayanch ustunini 
yoʻqotadi. 
Muloqotga  «karnegicha»  yondashishning  ashaddiy  tanqidchilaridan  biri 
E.SHostrom  tahkidlaganidek,  manipulyatorni  xarakterlaydigan  asosiy  sifatlar: 
yolgʻonchilik,  tuygʻular  siyqalashishi,  hayotga  qiziqishning  yoʻqolishi,  zerikish 
holati, haddan tashqari oʻz-oʻzini nazorat qilish, oʻziga va boshqalarga ishonchning 
yoʻqolishidir [140]. 
Imperativ  va  manipulyativ  muloqot  shakllarini  yaxlit  tarzda  monologik 
muloqotning turli koʻrinishlari sifatida xarakterlash mumkin. Muloqotdagi sherikni 
faqat  tahsir  obhekti  sifatida  qaraydigan  kishi  aslida  haqiqiy  suhbatdoshni  koʻra 
olmaydi,  uni  inkor  etib,  oʻz  maqsad  va  vazifalari  yoʻlida  oʻz-oʻzi  bilan  muloqot 
qiladi.