Asimptota

Matematik statistika. 
Matematik statistika –kuzatuv natijalarini qayta ishlash uslublarini o’rganuvchi fan. 
Misollar. Paxta toyidan tanlanmay bir siqim paxta olinadi va siqimdagi tolalarning 
uzunliklari (sm) o’lchab quriladi statistika gipotezalari, juda ham rang-barang bo’lishi 
mumkin masalan A dori B kasalga chalingan bemorlarga ijobiy ta’sir o’tkazmaydi (lm 
bo’lmaydi). A navi B naviga qaraganda serhosil va hokoza. Matematik statistikada 
statistik gipotezalarning to’g’riligi yoki noto’g’riligi haqidagi muammolarni hal 
qilish uchun yaroqli metodlar ishlab chiqishga katta ahamiyat beriladi. Statistika bizni 
o’zgaruvchilar orasida funksiyalar vositasida beriladigan bog’lanishga qaraganda 
umumiyroq bo’lgan bog’lanish tushunchsiga olib keladi. Misol keltiramiz. Qarag’ay 
balandligining diametriga bo’g’liqlikni o’rganaylik. Bu ikkita xarakteristikani 
solishtira boshlasak, balandligi bir xil, ammo diametri har xil bo’lgan ko’plab 
qarag’aylar borligini ko’ramiz. Kuzatuv natijalari bo’ysunadigan qonuniyatlarni 
aniqlash va tabiatdagi real hodisalar nazariyasi bilan ularning amaldagi kechuvchi 
orasidagi mutanosoblikni tekshirishda statistika metodlardan foydalaniladi. 
Matematik induksiya. 
Xususiy xulosalardan umumiy xulosalarga o’tishdan iborat mulohazalar induktiv 
deb ataladi. Odatda ma’lum bir xossa biror sondagi predmetlarga payqaladi, vaqti 
kelib faraz bayon qilinadi,so’ng u tajribada tekshirib jarayonida shunday vaqt 
keladiki, farazni qabul qilish isbotlangan deb hisoblash uchun 
yetarli 
sanaladi.Matematik induksiya metodini yaqqol qilib aytganda, biri keyingisining 
yelkadagi qo’lini qo’ygan odamlar zanjiri tarzida tasavvur qilish mumkin.Bu holda
tutash qator hosil bo’ladi, holbuki bevosita tutashish faqat eng yaqin qo’shnilar 

---

orasida ro’y beradi. Induktiv qadamni amalgam oshirish doim ham oson emas. 
Avvalambor u ham berilgan teoremaning o’zi kabi cheksiz holat (k-ixtiyoriy) uchun 
tekshirish kerak. Biroq matematik induksiya metodining afzalligi shundaki juda ko’p 
hollarda 
induksiya 
qadami 
berilgan 
teoremaning 
o’zini 
isbotlashga 
qaragandayengilroq,shuning 
uchun 
induksiya 
qadamini 
isbotlar 
ekanimiz 
mulohazalarning haqiqatdan ham k ning ixtiyoriy qiymatida yaroqligiga puxta 
ishonch hosil qilinadi.Induksiya yordamida faqat reoremalarni isbotlashgina emas, 
ayrim ta’riflarni kiritish ham qulay A kishini ko’z oldiga keltiraylik . Uning ota-onasi 
va bolalarni birinchi tartibli qarindoshlar deb ataymiz. Agark-tartibli qarindoshlarning 
birinchi tartibli qarindoshlarining birinchi tartibli qarindoshlariga ataymiz (kichikroq 
tartibli qarindoshlardan tashqari) xususan, bu ta’rifga ko’ra aka-ukalar va opa-singillar 
ikkinchi tartibli qarindoshlar bo’ladi. Induktiv ta’riflar matematik , mantiq va 
matematik lingvistikada muhim rol o’ynaydi. Induksiya bo’yicha isbotlash matematik 
faoliyatda mustahkam o’rin egalladi. Metodning turli-tuman tatbiqlarga 
mo’ljallangan juda ko’p modifikasiyalari (variantlar) o’ylab topgan.