belgisining umri qisqaligi va noqulay sharoitda ko‘rinmay qolislii
bunga misol boMadi. Soñada keng qo‘llanilishi bo‘yicha bo‘yoqdan
keyingi o‘rinda turuvchi ashyo — bu termoplastik hisoblanadi.
Bu ashyo aralashmalar jamlanmasidan tashkil topadi. Ashyoning
asosiy xususiyati esa 150—220°Cda namoyon boladi. Termo-
plastikning alohida xususiyatlaridan biri qo‘llashdan awal asfalt-
beton yopilmasining infraqizil
qizish yuzasi uchun maxsus
qurilmalar hilan ashyoga harorat vositasida ta’sir olkazishdir. Gori-
zontal yo‘l belgisini termoplast yordamida ifodalashning afzallik
tarafi, bu bo‘yoqqa nisbatan ancha ko‘proq muddatga chidamli
bolganligidir.
Termoplastikning o‘mini bosuvchi ashyo sifatida sovuq plastik
ashyosi ham borki, unga yuqori harorat bilan ta’sir o‘tkazishning
hojati yo‘q. Yakuniy ko‘rinishda esa o‘zida asosiy komponentlar
va alohida qotiruvchi sifatga ega qo‘shimchalaming aralashmasini
hosil qiladi. Natijada esa ulaming aralashmasidan gorizontal yo‘l
belgilarini tasvirlash uchun qulay ashyo paydo bo‘ladi. Sovuq
plastik har tomonlama samarador ashyo
ekanligi bilan ajtralib
turadi.
Polimer lentalar ham yol belgilarini tashkil etishda faol ishtirok
etib, eksperemental tartibda qo‘llaniladi. Ayni damda polimer
lentalar keng qo‘llanilmayapti, ammo ba’zi joylarda mazkur ashyo
bilan belgilangan y o l belgilarini uchratish mumkin. Plastik
lentaning qiymati sovuq plastik qiymatidan ancha yuqori.
Y ol belgilarining asosiy zaruriy sifati ularning ko‘zga tez
tashlanishidir. Yorug‘ paytlarda belgilaming kolinishi ulaming
olchamiga, ranglar o‘ynoqiligiga va belgi yorqinligi hamda u
tasvirlangan obyektning yorugligiga bog‘Mq bo‘ladi. Y ol belgila
rining olchami va rangi davlat standartlari asosida belgilanadi.
Shuningdek, ushbu hujjatlarda yo‘lning umumiy sifatiga bog‘liq
tarzda belgilaming yorug‘lik koeffitsiyenti ham hisobga oünadi.
Bundan
tashqari, y o l qoplamasining ustki qatlamiga qarab yo‘l
belgisining rangi tayinlanadi.
Y o l belgilarida yoruglik qaytarish xossasini shakllantirish
uchun «maydalangan shisha sharchalari» qo‘Haniladi. Y ol belgilari
uni zaruriy ashyo sifatiga bogliq tarzda oyna kukunining diametri
222
50 dan 150 m itron (0,05—0,15 mm)gacha bo‘ladi. Oynani plastik
larkibiga qo‘shish orqali chiziq yuzasida joylashtiriladi. Oyna
loldirgichining 50% miqdorda yo‘l belgisiga kiritilish bilan
yorug‘lik qaytarishning optimallik darajasi paydo boMadi, Oyna
kukunlari yo‘l belgisining umrining davomiyligini ham ta’minlaydi.
Shuni
ham qayd etish kerakki, plastik tarkibida faqatgina oyna
kukunininggina mavjud bo‘hslii yo‘l belgisidagi yorug‘lik qaytarish-
ning maksimal talablariga javob bera oimaydi. Katta shahar ko‘cha
va magistrallarda hozirgi kunda qo‘zg‘almas sun’iy yoritgichlami
kuzatish mumkin. Bunday maskanlarda yorugMik qaytaruvchanlik
parametrlarining ahamiyati ma’lum darajada susayadi. Chunki
hunda qaytayotgan yorug‘likni undan ham kuchli boMgan asosiy
yorugMik manbayi yutib yuboradi.
Bundan tashqari, yo‘i belgilarini
aniqroq tasvirlash uchun
ulami strukturaviy shaxmat va boshqa shakllarda ham ifodalash
mumkin. Bu vaziyatda ham, ayniqsa, oqshom yoki nam asfalt
fonida yuqoridagi kabi tasvirlangan yo‘l belgilari yaqqol namoyon
boladi va ijobiy natijaga qisman erishiladi. So‘nggi muvaffaqiyatli
amaliyotlardan biri bu strukturaviy yo‘l belgilarining qo‘llanilishi
boMmoqda. Unga yo‘l belgilari elementlarining yedirilib ketishiga
qarshi tura olish va g‘ildiraklar bilan a’io darajada bog‘lanuv,
shuningdek, yorug‘lik qaytaruvchanlikning asosiy komponenti
bo‘lgan oynaning mavjud bolishi hamda
tasvirning tiniqligi kabi
yutuqlari uchun ehtiyoj ortib bormoqda. Awallari bu xil yo£î
belgilari uchun talab bo‘lmagan.
Ma’lumki, magistrallarda yetarlicha muammo tug‘dirayotgan
masalalardan biri yo‘l belgilarining tunda yomg‘irli sharoitda ko‘zga
yaxshi tashlanmasligidir. Asfalt ustki sathidan bir necha millimetr
yuqorida turuvchi termoplast ham yomg‘ir suvlari qatlami ostida
qolib ketmoqda. 1 mm ham qalinlikka ega bo‘lmagan bo‘yoqli
yo‘l belgisi esa umuman suv ostida qolib ketadi. Bu muammodan
chiqishning yo‘li esa maxsus strukturaviy yo‘l belgilari tashkil
etish — unda ashyoning do‘ngliklari orasidan suvning sizib chiqib
ketishini ta’minlovchi xususiyatlar bo‘üshi kerak.
Talabga ko‘ra, oyna to‘ldirgichini to‘rtinchi kategoriya yoMlar-
dan boshqa barcha yo‘llarda qo‘llash tavsiya etiladi. Tcrmopiastikka
223
oynani
kiritish uchun, odatda, bir qancha bosqichda ish amalga
oshiriladi. Y o l belgilari uchun kerakli ashyo ichki qismiga va
tashqi sirtiga oyna joylashtiriladi. Bunda avtomobil glldiraklari
ostida qolgan y o l belgilari vaqt olishi bilan o‘z vazifasini yo‘qotadi.
Arrimo zararlangan qatlam ustida yangi qatlam ishga tushadi, bu
kabi ko‘p qatlam
usuli ancha qimmatga tushadi, lekin y o l
belgilarining umri davomiyligi ortadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
