Ashyoshunosligi

14.8. Temirni nlash usullari
Payvandlash
deganda ikki bo‘lak temiming ulanadigan joyini 
qizdirib (plastik holatgacha), eritib yoki sovuq usul bilan o£zaro 
yopishtirish jarayonini tushunmoq kerak. Temir konstruksiyalari 
elektr yoyi, elektrtoshqol, gaz bilan payvandlanadi.
344

---

Bosimâa payvandlash
usuli elektrli tutash, gaz bilan zichlash, 
ishqalab qizdirish va sovuq payvandlash xillarga bo‘linadi. Elektrli 
tutash xili temiming payvandlanadigan joyini qizdirib bosishga 
asoslangan. Payvandlashning bu xili armatura to ‘rlari yoki po‘lat 
panjaralarni yasashda ishlatiladi.
Gaz bilan zichlab payvandlaganda,
masalan, ikkita quvur 
o‘zaro tutashtirib siqiladi. Payvandlash mashinasiga mahkam qilib 
o‘rnatilgan ikkita tutash quvur choklari gaz gorelkasi bilan qizdi- 
riladi. Keyin plastik holatga kelganda quvur qirralari bir-biriga 
o‘zaro siqiladi, natijada ular mahkam yopishadi keyin payvand- 
lanadi.
Bosim bilan sovuq payvandlashda
tem irlar o ‘zaro plastik 
deformatsiyalanadi. Buning uchun elektrmontaj ishlarida ko‘p 
foydalaniladigan bir jinsli ternir simlarni o‘zaro tutashtiriladi va 
plastik deformatsiyalanadi. (Masalan, mis simi, alumin simi alumin 
bilan, shuningdek, har xil jinsli alumin va mis simi bilan va h.k.). 
H ozir qurilish amaliyotida payvandlashning radiochastotali, 
ultratovush va vakuum-difïuziya kabi yangi usullari qo‘üanilmoqda.
Radiochastota bilan payvandlaganda ikki temirga radiochastota 
toki yuboriladi. Natijada, temiming qirralari erib, ular mahkam 
ulanadi.
Ultratovush bilan payvandlash.
Lampah generatordan oziqlana- 
digan magniy striksiya tebratmadan ultratovush energiyasi pay­
vandlanadigan temirga yuboriladi va buyumning o‘zaro tutash 
qilib siqilgan qirralari sovuq holatda ulanadi. Natijada, temiming 
payvandlanadigan joyidagi oksid pardalari buziladi va o‘zaro qattiq 
siqilgan buyum qirralari mustahkam birikadi.