Ashyoshunosligi

gidrofil (namlanuvchan) 
mod­
dalar gumhiga kiradi. Zarracha sirti o g lr tem ir ionlar bilan 
qoplangan bolsa, suvdan ko‘ra yog‘ bilan oson aralashadi. Bunday 
tosh zarracha 
gidrofob 
(namlanmaydigan) moddalar guruhiga 
kiradi. Oson namlanadigan xomashyolar suyuqlikda osongina 
eriydi va haqiqiy to'yingan gomogen qorishma hosil qiladi. 
To‘yingan zarracha sirti o‘zaro chegaralangan ikki xil ionlar bilan 
qoplangan bolishi mumkin. Zarrachalar sirti o‘ziga mos zaryad- 
langan molekulalar to'dasiga yig‘iladi va yopishadi. Ulaming zichligi 
ortadi va chegaralangan sirtga molekulalar botib kiradi.
Kolloid eritma —
zarrachalar kristallanmaydigan, suvda krax- 
mal, yelim singari quyuq eritma hosil qiladigan, o‘ta kichik 
zarrachalardan iborat 
(2-liV
m gacha) tizim. Kolloid eritmaning 
o ‘ziga xos xususiyati undagi zarrachalarning suyuqlik molekulalari 
bilan kimyoviy reaksiyaga kirishishidir.
Suspenziya
tarkibidagi zarrachalar kolloid eritmalaridagiga 
nisbatan yirikroq boiadi. Maydalangan zarrachalar erimaydi, balki 
qattiq kristall holda suyuqlikda erkin suzib yuradi va shu modda- 
ning suvi deb ataladi. Masalan, bitumli suv, sementli suv. Agar 
zarrachalar miqdori ko‘payib ketsa, u bolqaga yoki qorishmaga 
aylanadi. Suspenziyadagi qattiq moddalar soiishtirma ogirligiga 
qarab suyuqlik tagiga cho‘kadi. Agar suspenziya juda suyuq bolsa, 
zarrachalarning cho‘kish tezligi ortadi va bu jarayon sedimentatsiya 
deyiladi.
12

---

2,2. Qurilish ashyolaridagi boglanishni simiy
asoslash usullari
Qurilish ashyolarining turlari shu qadar ko‘pki, ularni bir 
lizitnga tushirib, bezakli, rangii pardozbop ekanligini nazarda tutib, 
maxsus tasnif yordamida o‘quvchiga tushuntirish lozirn