Asarining lisoniy xususiyatlari



Download 0,82 Mb.
Pdf ko'rish
bet17/38
Sana31.12.2021
Hajmi0,82 Mb.
#275048
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   38
Bog'liq
shaytanat asarining lisoniy xususiyatlari

Barqaror  birikmalar.  Ikki  va  undan  ortiq  so`zlarning  o`zaro  barqaror 

munosabatidan  tashkil  topgan,  nutq  jarayoniga  tayyor  holda  olib  kiriluvchi,  til 

egalari  xotirasida  imkoniyat  sifatida  mavjud  bo`lgan  til  birliklari  barqaror 



23 

birikmalar  deyiladi.  Iboralar,  maqol-matallar  va  hikmatli  so`zlar  barqaror 

birikmalar hisoblanadi. Misol uchun, ―Hamdamning bunday tartibga toqati yo‘q, 

o‘z iborasi  bilan  aytganda, unga  ―it  yotish  –mirza  turish‖  yoqardi.‖  (V  kitob, 

687-b.); ―Hikmat – baliq, qo`lda ushlab turish mumkin emas.‖(II kitob, 181-b.). 



Iboralar. Voqelikni obrazli tasvirlashda, uni kitobxon ko`zi o`ngida aniq va 

to`la  gavdalantirishda  frazeologik  iboralarning  o`rni,  ahamiyati  beqiyosdir. 

Iboralar hayotdagi voqea-hodisalarni kuzatish, jamiyatdagi maqbul va nomaqbul 

harakat-holatlarni  baholash,  turmush  tajribalarini  umumlashtirish  asosida  xalq 

chiqargan xulosalarning o`ziga xos obrazli ifodalaridir. Yozuvchi, odatda, tasvir 

maqsadiga  muvofiq  iboralarni  tanlab  qo`llash  bilangina  kifoyalanib  qolmaydi, 

balki qahramonlar tabiati, ruhiy holati, hayot tarziga moslab o`zgartiradi va qayta 

ishlaydi. Bunda yozuvchining imkoniyat sifatida mavjud bo`lgan til birliklaridan 

foydalanish  mahorati  ham  namoyon  bo`ladi. 

Shu  tarzda  xalq  iboralari 

sayqallanib,  yangi  ma‘no  nozikliklari  bilan  tо‗yinib  boradi.  Xalq  iboralarini 

qayta  ishlashning usullari, ularga  yangicha  rang va  tus,  yangicha  ma‘no  talqini 

berishning  yо‗llari  juda  xilma-xildir.  Bunga  umumtil  iborasi  zamiridagi 

ma‘noning  yangicha  talqinini  ochish,  iboraning  leksik  tarkibini  о‗zgartirish  va 

uning semantik-stilistik funksiyalarini kengaytirish, iboraga yangicha majoziy va 

obrazli  ma‘nolar  kiritish  kabi  usullarni  kiritish  mumkin.  Frazeologik  iboralarni 

qayta ishlashning turli usullari B.Yо‗ldoshev tomonidan keng о‗rganilgan. Tohir 

Malik  nihoyatda  o‘tkir  qalam  sohibi  bo‘lish  bilan  birga  asardagi 

qahramonlarning ziyrakligi, topqirligini inobatga olsak ular nutqida iboralarning 

ko‘plab uchrashi tabiiy, m

isol tariqasida: ―-Nimasi g‘alati? – dedi Kesakpolvon 

ensasi  qotib.  –Suvdan  quruq  chiqqani.‖,  ―Xongireyga  aytamiz.  O‘zi  pishirgan 

oshni  o‘zi  ichsin.‖  (III  kitob,  801,  802-betlar);  ―Chunki  bundaylar  dunyoviy 

mahkamaga  tortilguday  bo‘lsalar,  jazodan  qutulib  qolish,  yoki  yengilroq 

hukmga erishish maqsadida sheriklari ustidan mag‘zava ag‘daraveradilar.‖  (V 

kitob, 654-b.); ―Asadbek g‘azab alangasini bosib, endi arqonni uzun tashlashni 



ixtiyor  qildi…‖  (V  kitob,  699-b.);  ―U  xomkalla  qovun  tushirib  qo‘yishi 


24 

mumkin.‖ (II kitob, 545-b.); ―Akangiz buni tuflamay yopishtiribdi, shunga xafa, - 

dedi Hosilboyvachcha.‖ (II kitob, 539-b.). 


Download 0,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   38




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish