Arxitektura

Guruh	Ishlab chiqarish tavsifi	Mehnatkashlar soni , ming kishi	Hudud maydoni ,ga	Sanitar-himoya qismi kengligi, km
Oqova suvlarni Ifloslantirish darajasi
1	2	3	4	5	6
1	Kimyo ishlab chiqarishi, qora va rangli metallurgiya	20-30	50-1000	10-15	Anchagina jiddiy
2	Og'ir, transport, energetika, qishloq xo'jaligi mashinasozligi	20-30	100-300	1-2	Kichik
3	Yog'ochni qayta ishlash, kimyo sanoatining ba'zi komplekslari	5-15	100-300	3-6	Jiddiy
4	Mashinasozlik (stanoksozlik), yengil sanoat	5-15	20-200	0,5-1,6	Ahamiyatsiz

O’zlashtirish uchun savollar:

1. Shahar hududi qanday funksional qismlarga bo’linadi?

2. Aholi yashaydigan hudud deganda qanday hududlarni tushunasiz?

3. Aholi yashaysigan hududni loyihalashda nimalarga e’tibor berishi kerak?

4. Sanoat ishlab chiqarishi o’zining sanitar xarakteristikasiga ko’ra qanday sinflarga bo’linadi?

5. Sanoat hududi aholi yashaydigan qismga nisbatan qanday joylahishi kerak?

Foydalanilagan adabiyotlar:

1. Isamuxamedova D. U. Adilova L.A. Shaharsozlik asoslsri va landshaft arxitekturasi: 1 qism, darslik / O'zR oily va o'rta-maxsus ta'lim vazirligi,-Toshkent: Cho'lpon nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2009 - 160 b.

2. Mirzayev M.K., Latipov D.V. O’zbekiston Respublikasi shaxarsozlik asoslari. O’quv qo’llanma. T.2000 TAQI.

3. Mirzayev M.K. Tumanni rejalashtirish asoslari. O’quv qo’llanma. T.2001 TAQI.

4. Isamuhamedova D.U. «Shaharsozlik asoslari». O'quv qo'llanma. T., 2000- u.

5. Po’latov. Shaharsozlik nazariyasi asoslari

MA’RUZA №10
Mavzu: Shahar markazi.
Ma’ruza rejasi:

1. Shahar markazlarining tarxiy kompozitsiyasi

2. Shahar markazining umumiy kattaligi

3. Shahrning jamoat markazi

4. Markazni transport bilan ta’minlash
TAYANCH SO’ZLAR:

Shahar tizimi - bu yagona shahar, ya'ni shahar yoki shaharlar guruhi sifatida funksiyallashgan hududiy-hajmiy tizim (shahar, aglomeratsiya, joylashtirishning guruhli tizimi).

Mahalla — kichik shaharsozlik bo'linmalari.

Bosh reja — obyekt rcjasining asosiy chizmasi bo'lib, loyihachining fikrlarini ifodalaydi va ishchi loyiha uchun asos hisoblaniladi.

Shahar bosh tarhi — shaharning kelajak me'moriy-kompozitsion, funksional- makoniy, transportmuhandislik rivojlanishini begilab beruvchi loyihaviy hujjat.
Shahar markazlarining tarxiy kompozitsiyasi uning shaharsozlik profili kattaligi, tabiiy sharoitlar bilan belgilanadi.

Markazlar o'zining xarakteri va tarkibiga ko'ra ma'muriy-xo'jalik, madaniy-maishiy muassasa va korxonalarni universal ixtisoslashgan do'konlarni birlashtiruvchi kompleks yoki ularda qandaydir alohida xizmat ko'rsatish turi muassasalari joylashgan ixtisoslashgan markazlar bo'lishi mumkin.

Barcha xil jamoat markazlari hududlarining o'lchamlari quyidagi omillarga bog'liq:

• 
  tarkibiy tuzilma kattaligiga;
  
• 
  shahar profiliga (masalan, kurort shaharlarda sog'liqni saqlash va madaniyat obyektlari ko'proq);
  
• 
  iqlimiy sharoitlarga (shimoliy tumanlarda markazlar ancha ixcham, janubiy tumanlarda ko'kalamzor hududlarning nisbiy hissasi kattaroq);
  
• 
  aholi joylashuvi tizimidagi ahamiyatiga (tayanch shaharlarda kelayotgan aholiga xizmat ko'rsatishni hisobga olib shakllangan markazlar ancha rivojlangan);
  
• 
  shaharning umumiy kattaligiga.
  

Shahar markazining umumiy kattaligi bitta odamga 2—3 m² hisobidan olinadi Umumshahar markazida xizmat ko'rsatish muassasalari va korxonalari hududini quyidagicha taqsimlash tavsiya etiladi:

• 
  ma'muriy-ish yuritish qismi — 10%;
  
• 
  piadaniy-oqartuv qismi — 80%; ,
  
• 
  savdo-maishiy qismi — 8%;
  
• 
  kommunal qismi — 2%.
  

Shahar markazining tuzilmasi va vazifalari.