Arshi muhandislik-iqtisodiyot instituti

O‘z mablag‘lari manbasi:
- umumiy kapital;
Asosiy(birinchi darajali) kapital:
- ustav kapitali;
- emission daromad;
- maxsus zahiralar;
- taqsimlanmagan foyda;
Qo‘shimcha (ikkinchi darajali) kapital:
- joriy yilning sof foydasi;
- qayta baholash zahirasi;
- subordinatsiyalashgan qarz majburiyatlari;
- sho‘ba korxonalarga qilingan quyilmalar.
Yuqoridan ko‘rinib turibdiki, tijorat banklari regulyativ kapitali birinchi va ikkinchi darajali kapitalidan tashkil topadi. Iqtisodiy adabiyotlar, meyoriy hujjatlar va Bazel andozalariga ko‘ra birinchi darajali kapital asosiy kapital sifatida etirof etiladi. Tijorat banklari asosiy (birinchi darajali) kapitali xalqaro Bazel andozalariga asosan ustav kapitalining to‘langan qismi, muddatsiz nekumilyativ imtiyozli aksiyalar, emission daromad, sof foydahisobidan shakllantirilgan zahira summalari va o‘tgan yillarning taqsimlanmagan foydasidan tashkil topadi.
Tijorat banklarining ikkinchi darajali (qo‘shimcha) kapitali kreditlardan ko‘riladigan zararlanni qoplashga mo‘ljallangan zag‘iraning riskka tortilgan aktivlar miqdori 1, 25 foizdan oshib ketmaydigan qismi, qayta baholash zahirasi, subordinvatsiyalashgan qarz majburiyatlari va konsolidatsiyalashgan sho‘ba korxonalarni tashkil etish maqsadida yo‘naltirilgan qo‘yilmalarni o‘z ichiga oladi.
O‘Zbekiston tijorat banklari kapitalining tarkibi va uning etarliligiga qo‘yilgan talablar Markaziy bankning 2015 yil 14 iyuldagi “TIjorat banklari kapitalining monandligiga qo‘yiladigan talablar to‘g‘risida”gi Nizomi asosida tartibga solinadi.
O‘zbekiston tijorat banklari birinchi darvajali kapitali tarkibiga xalqaro Bazel andozalaridan farqli o‘laroq, bankning ustav kapitalidagi valyuta qismiga teng bo‘lgan valyuta kativlarini qayta baholash hisobiga tashkil etilgan devalvatsiya zahirasi alohida manba sifatida etirof etiladi. SHuningdek, tijorat banklarining joriy yildagi sof foydasi ikkinchi darajali kapitali tarkibiga kiritilgan. Demak, tijorat banklari passiv operatsiyalari natijasida aktiv operatsiyalar uchun zarur bo‘lgan resurslarni shakllantiradi, banklarning passiv operatsiyalari xarajatlarni keltirib chiqaradi.