Arshi muhandislik-iqtisodiyot instituti

STANDART;

SUBSTANDART;

QONIQARSIZ;

SHUBHALI;

UMIDSIZ toifalarga tasniflanadi.

Aktivlar “STANDART” sifatida tasniflangan aktivlar bo‘yicha qaytarilmagan kredit summasining 1 foizi miqdorida zahiralar tuzish shart.
“Substandart” sifatida tasniflangan aktivlar bo‘yicha bank asosiy qarzning to‘lanmagan summasining 10 foiziga teng bo‘lgan zag‘iralarni shakllantirish lozim.
Tijorat banki sifati “qoniqarsiz” deb tasniflangan aktivlar uchun ularning qaytarilmagan asosiy qarz qoldiq) summasining 25 foiz miqdorida maxsus zahira shakllantirishi lozim.
“SHubhali” deb tasniflangan aktivlar bo‘yicha bank asosiy qarz to‘lanmagan summasining 50 foizi miqdorida zahirani tashkil etilishi shart.Bank tomonidan berilgan kreditlar kamida 180 kunga kechiktirilganda bular “umidsiz” deb tasiniflanadi.Umidsiz deb tasniflangan aktivlar bo‘yicha bank asosiy qarzning to‘lanmagan summasining 100 foizi miqdorida, sud jarayonida ko‘rib chiqilayotgan aktivlarga 150 foizgacha zahiralar yaratilishi kerak. Bank aktivlari likvidli, yani tez naqd mablag‘ga aylantirish imkoniyati bo‘lishi kerak. Bank aktivlari likvidlilik nuqtai nazaridan quyidagilarga bo‘linadi:

• 
  YUqori likvidli aktivlar-bevosita pul ko‘rinishidagi mablag‘lar bo‘lib, ushbu aktivlar istalgan paytda bank majburiyatini bajarishga yo‘naltirilishi mumkin;
  
• 
  Qisqa muddatli likvidli aktivlar-qisqa muddatli kreditlar va ikkilamchi bozorga ega bo‘lmagan qimmatli qog‘ozlar;
  
• 
  Qiyin realizatsiya qilinadigan aktivlar-o‘rta va uzoq muddatli kreditlar, ikkilamchi bozorga ega bo‘lmagan qimmatli qog‘ozlar, pay ulushlari va boshqalar;
  
• 
  Past likvidli aktivlar-bankning asosiy vositalariga yo‘naltirilgan mablag‘lar kiradi.
  
• 
  Demak, banklarning aktiv operatsiyalari ularning foydasini shakllantirishga xizmat qilish bilan birga malum darajada risklarni vujudga kelishiga sabab bo‘ladi. Banklar aktiv operatsiyalarni bajarishda asosiy etiborni mavjud risklarning darajasini pasaytirish orqali balansning likvidligini taminlashga qaratadi.