Arshi muhandislik-iqtisodiyot instituti

YUqoridagi qayd etilganlarga asoslanib, banklarning aktiv operatsiyalarini to‘rtta guruhga ajratish mumkin.

1. 
   Erkin zahiralar-bunga kassadagi naqd pullar, Markaziy bankdagi vakillik hisobvaraqlardagi qoldiqlar, boshqa kredit tashkilotlardagi vakillik hisobvaraqlardagi mablag‘lar. Erkin zahiralar yuqori likvidli mablag‘lar hisoblanib, bankka qisman yoki umuman daromad keltirmaydi.
   
2. 
   Berilgan kreditlar va depozit ko‘rinishida boshqa moliyaviy muassasalariga, shuningdek, Markaziy bankka joylashtirilgan mablag‘lar.
   
3. 
   Investitsiyalar-bu bankning qimmatli qog‘ozlarga va nomoddiy aktivlarga yo‘naltirilgan mablag‘lari. Bunga bank faoliyatini tashkil etish uchun zarur bo‘lgan binolar, jihozlar va boshqa uskunalar kiradi.
   
4. 
   Banklarning o‘ziga (ichki investitsiyalar) moddiy va nomoddiy aktivlarga yo‘naltirilgan mablag‘lari. Bunga bank faoliyatini tashkil etish uchun zarur bo‘lgan binolar, jihozlar va boshqa uskunalar kiradi.
   

Tijorat banklarining daromadi bankning 2 va 3 guruhiga kiruvchi aktiv operatsiyalari hisobidan tashkil topib, bank aktivlarining risk darajasi qancha yuqori bo‘lsa, ushbu operatsiyalardan kelayotgan daromadlar miqdori ham shuncha yuqori bo‘ladi va aksincha.
Demak, banklarning aktiv operatsiyalari daromad keltirish darajasiga qarab:

• 
  Daromad keltiradigan (kredit va investitsiyalar) aktivlar va daromad keltirmaydigan (erkin zahiralar, moddiy) aktivlarga bo‘linadi.
  
• 
  Aktivlar markaziy bankning 2015 yil 13 iyundagi 14/5-sonli qarori bilan tasdiqlangan “TIjorat banklarda aktivlar sifatini tavsiflash va aktivlar bo‘yicha ehtimoliy yo‘qotishlarni qoplash uchun zahiralar shakllantirish hamda ulardan foydalanish to‘g‘risida”gi Nizomga asosan banklarning aktivlari sifatiga ko‘ra:
  
•