Қарши давлат университети ҳузуридаги илмий даражалар берувчи phD

Маҳорат бобидаги изланишлар. 
Ёзувчи тарихий мавзуга қўл 
ураётганда, кўз ўнгида буюк фотиҳ ва саркарда Амир Темур шахси ва унинг 
салтанат тузиш борасида қилган меҳнатлари турганлиги айни ҳақиқат. 
Хусусан, тарихни қайта тиклаш (шахсни идрок қилиш)да “қалб 
диалектикаси” ҳам муҳим ўрин эгаллайди. Эътибор берадиган бўлсак, 
жаҳон тарихидаги буюк сиймолардан бири, Марказий Осиё халқларининг 
иқтисодий, сиёсий ва маънавий тараққиётига улкан ҳисса қўшган фан ва 
маданият ҳомийси Амир Темур ҳақида у ҳаётлик чоғидаёқ кўплаб 
муаррихлар, шоирлар, ёзувчилар гўзал асарлар яратишга қўл урганлар. 
49
Назар Эшонқул. Ижод фалсафаси. –Т.: Akademnashr. 2018. -Б.89.

---

38 
Шундай бўлса-да, Соҳибқирон Амир Темур ёзган ва ёзилганлардан кўнгли 
тўлмаган пайтлари ҳам бўлган. Ана шу “кўнгилдаги бўшлиқ”ни тўлдириш 
учун у форс ёзувчиси, муаррих ва ҳусни малоҳатли котиб дея улуғланган 
Низомиддин Шомийни ўз ҳузурига чақириб, “авом халққа тушунарли, содда 
шаклда, равон тилда ва айни пайтда маърифатли кишилар эътиборига ҳам 
лойиқ тарзда ёзилишини уқтирган”
50
. Ушбу манбани келтиришдан мақсад 
шуки, Низомиддин Шомийнинг “Зафарнома” асарида Амир Темур шахси ва 
унинг ҳарб юришлари, ташқи ва ички сиёсий иродаси муфассал, гўзал 
тарзда инкишоф қилинган. Ёзувчи Муҳаммад Алининг “Зафарнома” 
сингари асарлардан илҳомланиб, поэтик маҳорат ва истеъдоди, таланти, 
тажрибасини янада чархлагани сир эмас. Чунки поэтик маҳорат ёзувчи 
қалбидаги – муҳим сўзи, қайта идрок қилиш йўсинидаги хатти-ҳаракатлари, 
изланишлари, тарихий жараённи қабул қилиш ҳамда уни баҳолаш, 
таҳлиллаш негизида йиллар давомида шаклланадиган адабий-эстетик 
муносабатлар йиғиндиси, яхлитлигини тақозолайди. Буни қуйидаги мисолда 
аниқлашга ҳаракат қиламиз: 
“Темурбек бошида заррин дубулға, эгнига тилла тугмали қора чорқаб 
тўн ташлаган, чап сўфибармоғидаги олтин узукда эса “Рости-ю, русти
*
” 
сўзлари ўйиб ёзилган. Пири муршид Мир Саййид Барака одатдагидек, бир 
хил либосда: печи чап елкасига тушиб турадиган оқ дастар салла ўраган, 
устида оппоқ узун ридо... Баҳор офтобининг илк нурлари кишига хуш ёқар, 
қиш ичи жунжиккан вужудларга ором бағишларди. Чорсу ёқдан келаётган 
ноғора-ю карнай садолари ер-у осмонни ларзага келтирмоқдайди. 
Темурбек пири Муршид билан сўрига ўлтириб, фотиҳа қилиб ҳам 
улгуришмай, кўча ёқдан шовқин эшитилди: ўн беш чоғлиқ одам ўйин-
кулгуга ғарқ, чақчақлашиб келишарди. Улар Темурбекни улуғ кун билан 
табриклашга шайланишган аркони давлат вакиллари, нўёнлар-у
*
амирлар 
50
Низомиддин Шомий ва унинг “Зафарнома” асари.(нашрга тайёрловчи Ўринбоев А) –Т.: “Ўзбекистон”. 
1996. –Б.5.
*