Arnawli bilimlendiriw ministrligi

Birlikler sisteması. Elektrodinamikalıq turaqlının’ ma’nisin biliw elektr ha’m magnit maydanları haqqındag’ı ta’limattın’ birlikler sistemasın du’ziwge mu’mkinshilik beredi. Eger
( ) = / tu’rindegi belgilewdi qabıl etsek, onda (112)- ha’m (122)- formulalar
ko’beytiwshisiz jazıladı:
Usınday jollar menen zaryadtın’ (toqtın’) jan’a birlikleri kirgiziledi. Bul birlikler sa’ykes elektrostatikalıq birliklerden ese u’lken ha’m olardan o’lshem birlikleri menen ajıraladı.Usınday jag’dayg’a SGS tin’ magnitlik sisteması tiykarlang’an (qısqasha SGSM dep
belgilenedi). SGSM-zaryad mug’darının’ onnan bir bo’limi kulon dep, al toq ku’shi amper dep ataladı. Bul amper menen kulonnın’ da’l anıqlaması bolıp tabıladı. Endi magnit maydanının’ kernewliginin’ birligine anıqlama bere alamız. Bul birlik gauss (Gs)
dep ataladı. Meyli ha’m vektorları o’z-ara perpendikulyar ha’m ( ) = 1 SGSM-birligi bolsın. v= 1 sm/s, = 1 Gs. Bunday jag’dayda (135)-formula = 1 din shamasın beredi. Bun mınaday anıqlamag’a alıp keledi:
Magnit maydanına perpendikulyar bag’ıtta 1 sm/s tezlik penen qozg’alıp baratırg’an 1 SGSMzaryad birligi zaryadqa 1 dina ku’sh penen ta’sir etetug’ın magnit maydanının’ kernewliginin’ ma’nisi 1 gausqa ten’ boladı.Gauss haqqında ayqın ko’z-qarasqa iye bolıw ushın mına jag’daydı ata o’temiz: Jerdin’ magnit maydanının’ kernewligi ekvatorda 0,4 Gs, al polюslarda 0,7 Gs. O’zlerinin’ magnitlik qa’siyetleri boyınsha barlıq zatlardı a’zzi magnitlik ha’m ku’shli magnitlik zatlar dep ekige bo’ledi. Bul tu’sinikler olardın’ sırttan tu’sirilgen magnit maydanındlag’ı magnitlengishlik qa’siyetlerine baylanıslı. A’lbette sırttan tu’sirilgen magnit maydanı denelerge ta’sir jasaydı – zatlar magnitlenedi. Basqa so’z benen aytqanda magnit maydanı tu’sirilgende zatlardın’ o’zleri qanday da bir magnitke aylanadı. Bul ha’r bir zattın’ o’zine ta’n magnitlik
qa’siyetlerinin’ bar ekenligin ko’rsetedi ha’m bul ma’seleni tallawg’a o’temiz.