Ark shaharning eng qadimiy binolaridan biri bo’lib, u asrlar mobaynida Buxoro hukmdorlarining qarorgohi bo’lib kelgan

---

{
ARKI OLIY

---

---


Ark shaharning eng qadimiy binolaridan biri bo’lib, u asrlar
mobaynida Buxoro hukmdorlarining qarorgohi bo’lib kelgan.

Qadimdan Arki Oliy deb atalgan ushbu qo’rg’on Buxoro Eski
shahar qismining shimoli-g’arbida joylashgan.

Ark maydoni 4 gektarga yaqin bo’lib, balandligi 20 metrga barobar
sun’iy tepalikda joylashgan.

Devorlarining balandligi 16-20 metrni tashkil etsa, devorning
umumiy uzunligi 789 metr hisoblanadi.

Ark Buxorodagi eng qadimiy arxeologik yodgorlik hisoblanib, 
uning ayrim madaniy qatlamlari mil.avv. 4-asrga bilan bog’liq.

IX-X asrlarda Ark boshqatdan qurilib, qal’a devori bilan o’raldi.

---

Ark qo’rg’oni va
Registon maydoni
XIX asr oxiri XX 
asr boshida

---

Ark qo’rg’oni 1950-yilda

---


IX-X asrlarda qayta barpo etilgan Ark qo’rg’oni XIII asrda
Chingizxon bosqini natijasida yana vayronaga aylanadi.

Arkning hozirgi ko’rinishi XVI asrdan, ya’ni Shayboniylar
tomonidan qayta rekonstrukiya qilingandan so’ng ushbu holatga
kelgan.

Lekin 1920-yildagi Sovet armiyasining bosqini va havo
artileriyasining bombardimoni tufayli Arkning faqat 10% qismi
saqlanib qolingan.

Ark poyidagi Registon (forschadan “qumli maydon”, “qum bilan
qoplangan joy”) maydonida qadim davrlardan har xir bayram
marosimlari va Qozi kalon hamda Amir yoki xon tomonidan
farmoyish berilgan jazo ijro etilgan.

---

---


Arkka XVIII asrda qurilgan darvoza orqali kiriladi. Darvozaning ikki
tomonida qo’shbo’g’inli minoralar qurilgan. Ularni me’morlar tilida
“guldastalar” deb ataymiz.

Darvozagacha borish uchun avvallari “taxtapul” deb atalgan yog’och
ko’prikdan foydalanishgan. Hozirda esa ushbu ko’prik o’rnini
toshdan terilgan va yuqoriga qarab ko’tarilgan tosh yo’lakcha
egallagan.

Ark darvozasining yuqori qismida nog’oraxona bo’lgan. Va u yerda
kechayu kunduz belgilangan vaqtda maqom kuylarini ijro etuvchi
mug’anniylar joylashgan.

Ular har bir maqomni aniq soatda ijro etgan, shu kuylarni eshitib, 
shahar aholisi vaqtni bilib olgan.

---

---


Qal’a devorlari hozirgi kunga qadar bir necha marotaba
ta’mirlangan bo’lib, oxirgi marta qayta rekonstruksiya qilingan
g’arbiy qal’a devori ko’rinishi jihatdan ajralib turibdi.

Shuningdek, Arkning sharqiy qismida hozirgi kunda arxeologik
qazishma ishlari olib borilmoqda. Bunda ham xorijiy, ham 
mahalliy arxeolog olimlar ishtirok etishmoqda.

---