Arifmetik-mantiqiy qurilmalar va tezlashtirilgan ko‘chirish bloklari, matritsali ko‘paytirgichlar

---

Arifmetik-mantiqiy qurilmalar va tezlashtirilgan ko‘chirish bloklari, matritsali 
ko‘paytirgichlar 

---

Raqamli mikrosxemalar fan va texnikaning ixtiyoriy masalasini yecha oladilar. Buning 
uchun raqamli mikrosxema asosidagi qurilmada, yechiladigan masalaning dastlab berilganlari 
haqidagi ma’lumotlar, yechish algoritmi va hisoblash natijalari faqat ikkita qiymat: 0 va 1 
signallari ko‘rinishida ifodalanadi. Ikkilik raqamlari ketma-ketligi yordamida raqamli 
qurilmalarda ixtiyoriy ma’lumolarni (raqamlar, matnlar, komandalar va h.z.) kodlash, saqlash 
va qayta ishlash mumkin. Shunday qilib, raqamli tizimlarda o‘zgaruvchan va o‘zgarmas 
(doimiy) kattaliklar raqamlar ko‘rinishida ifodalanadi. Shuning uchun ularda masalalar 
yechishning sonli usullari ko‘llaniladi. 
Arifmetik va mantiqiy amallar bajariladigan qurilma 
arifmetik-mantiqiy qurilma 
(
AMQ
) deb ataladi. 
15.1-rasm. AMQ kirishi va chiqishlari. 
K155IP3 IS misolida to‘rt razryadli AMQning funktsional imkoniyatlari bilan tanishib 
chiqamiz. Uning shartli belgilanishi 15.1 – rasmda keltirilgan. Mazkur sxema yoki mantiqiy, 
yoki arifmetik amallarni bajaruvchi ikkita rejimda ishlashi mumkin. Qurilma ikkita 4-razryadli 
operandlardan foydalanib 16 ta mantiqiy va 16 ta arifmetik amallarni bajarishi mumkin. 
Bajariladigan amal turi M (mode control) kirishga beriladigan boshqaruv signali darajasi bilan 
belgilanadi. Agar M kirishga katta kuchlanish darajasi (M=1) berilgan bo‘lsa, 

---

barcha ichki o‘tkazishlar berkiladi (blokirovka qilinadi) va qurilma ketma-ket u yoki bu 
mantiqiy amalni bajaradi. Agar M kirishga kichik kuchlanish darajasi M (M=0) berilgan bo‘lsa, 
barcha ichki o‘tishlarga ruxsat beriladi va ikkita to‘rt razryadli operandlar ustidan arifmetik 
amallar bajariladi. 
15.1-jadval 
4-razryadli AMQ tomonidan bajariladigan mantiqiy va ularga mos arifmetik 
amallar majmuasi 
Rejimni boshqaruvchi M kirishdan tashqari mikrosxema S0-S3 parallel kirishlar bilan 
ham boshqariladi. Bu kirishlardagi signallar kombinatsiyasi bajarilishi kerak bo‘lgan aniq 
amalni tanlaydi. 

---