Areal lingvistika (Mintaqaviy tilshunoslik) Reja

Areal lingvistika
(Mintaqaviy tilshunoslik)

Reja:
Kirish

1. 
   Mintaqaviy tilshunoslikning rivojlanish tarixi
   
2. 
   Mintaqaviy tilshunoslikni o'rganish mavzusi
   
3. 
   Mintaqaviy tilshunoslik tushunchalari
   
4. 
   Til (dialekt) maydoni
   
5. 
   Tillarning mintaqaviy tasnifi
   

Foydalanailgan adabiyotlar

Kirish
Mahalliy tilshunoslik (mekansal tilshunoslik) (lotin tilidan. maydoni-maydon, makon) - tilshunoslik bo'limi, til geografik usullari asosida fazoviy uzunligi va Inter-til (fanlararo) o'zaro til hodisalar tarqalishini o'rganadi^[1]. Lingvistika til xususiyatlari va til hodisalar egri talqin hududiy tarqalish o'rganish natijasida lahjalari, tillar, til uyushmalari (arealed jamoalar) o'zaro yo'nalishlarini ochib^[2][3].
19-asr oxiri va 20-asr boshlarida E. da yirik shaharlar paydo bo'ldi. Mintaqaviy tilshunoslikning shakllanishida dialektologik va lingvistik atlaslarning paydo bo'lishi hududiy dialektlarning ta'rifi sifatida muhim rol o'ynadi.
1. Mintaqaviy tilshunoslikning rivojlanish tarixi
19-asrning o'rtalariga kelib, A. Pikte tilshunosligi va lingvistik geografiyaning asosi bo'lib, 19-asrning o'rtalariga kelib, G. Shuxardt va I. Shmidt tillarining shakllanishi va tarqalishining to'lqin nazariyasi^{[2] da aks ettirilgan}. Tilshunoslikning rivojlanayotgan qismining eng muhim bosqichi 1902-1910 yillarda G. Venker va frantsuz tilining dialektlari J. Gilleron va E. Edmon tomonidan nemis tilidagi dialektlarning atlaslarini yaratish edi., lingvistik geografiyaning boshlanishini belgilab qo'ydi^[5].
Mintaqaviy tilshunoslikning asosiy printsiplari M. J. ning ishida rivojlangan. 1925 yilda Bartoli ("neolinguistikaga kirish"), lekin birinchi marta "mekansal (isal) tilshunoslik" atamasi M. J. Jning asarlarida paydo bo'ldi. Bartoli va JK. Vidossi 1943 yilda.
Areal tilshunoslikning rivojlanishiga katta hissa qo'shdi: A. Meye (asosiy tushunchalarni ishlab chiqish), B. A. Terracini, J. E. P. O'tish: Saytda Harakatlanish, Qidiruv , V. Devoto Pisani (nazariy Asos va kontseptual asoslarini ishlab chiqish), V. Porzig va hokazo.^[2] Orasida Sovet va rossiya olimlari nazariyasi zonaichi tilshunoslik ishlab chiqilgan Makaeva E. A., P. A. BAZUKA, R. I. Avanesov, B. S. Bernstein, V. M. Zhirmunsky, M. A. Borodina, B. A. Serebrennikov, D. I. Edelman, va hokazo.^[1]