Xuddi shunday, GPS ham ichki va er osti bo'shliqlarda yaxshi ishlamaydi.
Sun'iy yo'ldosh texnikasi, radio shovqinlari va quyosh bo'ronlari qopqoq bo'shliqlariga sabab bo'lishi mumkin.
GPS tizimi O’zbekitsonda qo’llash tizimi va imkoniyatlari
Oʻzbekistonning topografik xaritasi quyidagi masshtablarda amalga oshiriladi: 1:1 000 000 (8 varaq, toʻliq qamrov, 1969-1990 yillarda nashr etilgan); 1: 500 000 (20 varaq, to'liq qamrov, 1986-1990 yillarda nashr etilgan); 1: 200 000 (117 varaq, to'liq qamrov, 1981-1992 yillarda nashr etilgan); 1: 100 000 (369 varaq, to'liq qamrov, 1956-1991 yillarda nashr etilgan); 1:50 000 (1294 varaq, to‘liq qamrov, 1962-1994 yillarda nashr etilgan) va Andijon (Andijon) dan Urganchgacha bo‘lgan 16 ta yirik shaharning shahar (1:10 000 dan 1:25 000) topografik xaritasi 1975-1991 yillar oralig‘ida chop etilgan. Bu mahsulotlar mavjud East View Geospatial-dan bosma, raqamli rastr va raqamli vektor GIS formatlari.
Mustaqillikka erishgach, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi Geodeziya, kartografiya va davlat kadastr boshqarmasi bosh boshqarmasi (Glavnoe Upravlenie Geodezii, Kartografii i Gosudarstvennogo Kadastra pri Kabinete Ministrov Respubliki Uzbekistan) milliy xaritalash boshqarmasi vazifasini o‘z zimmasiga oldi. Toshkent shahri va “Oʻzgeodezkadastr” nomi bilan mashhur. O‘zbekiston Aerogeodeziya korxonasi mustaqillikka qadar xaritalarni tuzishga mas’ul bo‘lgan va sobiq Sovet Ittifoqining Markaziy Osiyo respublikalaridagi yagona muhim rasmiy xarita bosma zavodi bo‘lgan Toshkent kartografiya zavodida bosiladigan rasmiy xaritalarni tayyorlashda davom etmoqda.
Geografik axborot tizimini o’zbekistonda qo’llash istiqbollari
GATda barcha axborotlar tarmoq ichida ishlovchi foydalanuvchilarga
moʻljallangan maxsus dastur – Ma’lumotlar Bazasini Boshqarish Tizimi
(MBBT)da saqlanadi. Ma’lumotlar bazasining toʻgʻri tashkil etilishi qidiruv
hamda boshqa tizimli operatsiyalarning toʻgʻri ishlashini ta’minlaydi.
Ma’lumotlar bazasi deganda maxsus obyekt toʻgʻrisida integratsiyalashgan
axborotlar toʻplami tushuniladi. Geografik axborotlar bazasi esa oddiy boʻlib, u
aniq maydon va obyektga tegishli geografik axborotlardan tashkil topgan boʻladi.
Ma’lumotlar bazasida "fazoviy" (spatial) atamasi koʻp ishlatiladi. Avval
ta’riflaganimizdek, "fazoviy" atamasi biror-bir joyning geografik hamda
Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
Hozirgi kunda koʻplab katta
kompaniyalar MBBTni ma’lumotlarni saqlash va fayllar jamlanmasi uchun
ishlatadilarGAT nuqtayi nazaridan olib qarasak, “Ma’lumot bazasi – bu tizimli
ravishda kompyuterga kiritilgan qayd(record)lar yigʻindisi boʻlib, kompyuterdagi
maxsus dasturlar turli savollarga javob olishga yordam beradi”. Har bir
qayd yaxshiroq saqlanishi va aniqlanishi uchun ma’lumot elementlari orqali
tashkil etiladi. Soʻrov berilganda oʻsha qaydlar qaror qabul qilish uchun javob
hisoblanadi.
Ma’lumotlar bazasini ishlatish va soʻrovlarga javob berishga
moʻljallangan kompyuterlashgan dasturiy tizim ma’lumotlar bazasini
boshqarish tizimi (MBBT) deyiladi.
Soʻnggi yillarda geografik axborotlar bazasi juda ham kengayib bormoqda.
Masalan, AQSHning aerosuratlari 25 TeraBayt (TB)ni tashkil etadi, Buyuk
Britaniyaning taxminan 450 million vektor obyektlari boʻlib, bu vektorlar
MasterMap ma’lumotlar bazasida joylashgan boʻlib, butun Britaniyani qoplaydi.
Demak, MBBT ma’lumotlarni samarali boshqarish, saqlash va ularga
kirish uchun ruxsat (access) beruvchi kompyuter dasturidir.
Oddiy va kichik hajmdagi ma’lumotlar bazasi kompyuter xotirasida
standart fayllar ichida saqlanishi mumkin. Lekin koʻp hajmli ma’lumotlardan
oʻnlab, yuzlab va minglab foydalanuvchilar foydalanishi uchun MBBT talab
etiladi va bu dastur ma’lumotlarning integratsiyalashgan holda uzviyligini
ta’minlaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |