Arcgis haqida tushunchalar

ArcGIS haqida tushunchalar.
Mundarija
1. Arc map dasturiga kirish
2. Data view oynasi va Layuot view oynalari haqida
3. Arccatalog haqida tushincha
4. Raster va Vektor fayllar haqida tushincha
3. Arccatalog paketida baza yaratish
4. Shape file yaratish nuqtali chiziqli polygon
5. Editor tugmasi haqida tushinchalar.
6. Nuqtali shape file ustida amallar bajarish
7. Chiziqli shape file ustida amallar bajarish
8. Polygonli shape file ustida amallar bajarish
АгсСНБ дастури интерфеси билан танишиш ва функцияларини Урганиш
2. АгсОГЗ дастурида МБ яратиш
3. Тасвирларни руйхатга олиш ва проекция танлаш
4. Агс01§ дастурида растр ва вектор файллар билан ишлаш
5. Чизикли объектларни ракамли тарзга айлантириш
6. Майдонли объектларни ракамли тарзга айлантириш
7. Нуктали объектларни ракамли тарзга айлантириш
8. Маълумотларни текшириш. Ракамли маълумотларни тахрир кштиш йуллари
9. Агс013 дастурида маълумотлар базасинн бошкариш Ю.Буфер зоналарни ташкил килиш ва улар билан шипят П.Киритилган маълумотлар базаси буйича турли хил мавзули карталарни яратиш
Assalomu alaykum hurmatli tinglovchi biz siz bilan GIS (geografik axborot tizimlari ) fanidan boshlang`ich tushunchalarni o`rganib olishimiz kerak
ArcGis dasturining bir nechta paketlari mavjud
ArcCatalog paketida basa yaratish quidacha amalga oshiriladi
ArcCatalog dasturini ishga tushirishimiz uchun Windows tugmachasi ustida sichqonchaning chap tomonini bosamiz va uyerdan ArcGIS papkasini ochgan holda ArcCatalog paketi ustida sichqonchaning chap tomonini click qilamiz. bizda shunday oyna hosil bo`ladi D yoki E harflari bilan belgilangan hotiraga kirib shujoyda o`zimiz uchun papka yaratamiz buning uchun D yoki E harfning ustida click qilamiz va ochiq joyda sichqonchaning o`ng tomonini click qilsak bizda NEW yozuv paydo bo`ladi shu yozuv ustida yana shu holat click qilinadi va Folder yozuvi tanlanadi va papka nomiga o`zinggizni ismingiz yoziladi keyingi ishimiz o`z papkamiz ustida sichqonchaning o`ng tomoni click qilinib Personal Geodatabase tanlanadi bu base shaxsiy mdb base hisoblanadi buni yaratishimizdan maqsadimiz barcha yaratgan shapefilellarimiz shu base ichida yigilishi va boshqa kompyuterlarda ishlaganimizda shu baseni fleshkamizda olib o`tsak shape file larimiz yo`qolib qolmasligi ushun. Har bir talabaning shaxsiy fleshkasi bo`lishi kerak. Base yaratganimizdan so`ng uning ichida shape filelarga kardinatalar tizimini uzatib turadigan Future dataset yaratishimiz kerak buning uchun biz yaratgan mdb basening ustida sichqonchaning o`ng tomonini click qilamiz va Newni tanlab Future datasetni tanlaymiz va name ga umumiy deb yozib qo`yamiz va dalee tugmachasi bosiladi. Va biz yaratmoqchi bo`lgan shapefilelarimizga kardinatalar sistemasini tanlashimiz kerak.Buning uchun biz kardinatalar sistemasi haqida bilimga ega bo`lishimiz kerak.Biz hozir butun dunyo foydalanadigan WGS 1984 kardinata sistemasini tanlaymiz. Buning uchun Geographic coordinate systems ning ichidan World ning ichidan WGS 1984 tanlanib Dalee , Dalee va Finish tugmachalari tanlanadi. keyin biz umumiyning ustida sichqonchani o`ng(right) tomonini click qilib New va Future Classni tanlaymiz va name joyiga shpni nomini va turini Point Line Polygonni tanlaymiz va Dalee tugmachasi bosiladi va bizda atributiv malumotlar saqlanadogan oyna hosil bo`ladi. Biz buyerga daraxtlarning malumotlarini yani turini yoshini va boshqa ma`lumotlarini kiritishimiz mumkin. Buning uchun ochiq qatorga nomi turi va yoshini kiritamiz va yozuvli ma`lumotlar bo`lsa TEXTni sonli ma`lumotlar bo`lsa DUBLEni tanlaymiz va Finishni bosamiz. Shuning bilan bizning Daraxtlar shapefilemiz yaratiladi qolgan polygonli va chiziqli shape filellarimiz ham shu tariqa yaratiladi faqat polygonli shpmizda point emas polygon tanlanadi chizichlida line tanlanadi holos.Natijada holatda ma`lumotlar hosil bo`ladi.
Shapefile yaratishning tasvir ko`rinishidagi ketmaketligi.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12 yoki
10.1
11.1
11.2
11.3
12.1
13
Shapefile yaratishda bosiladigan tugmalar ketmaketligi.
Windows –Arcgis—ArcCatalog—D disck (tanlanib right click)—New folder—New—Shapefile—point yoki polyline yoki polygon – Edit—Geographic Coordinate Systems –World—WGS 1984 yoki Projected Coordinate Systems—UTM—WGS 1984—Northern Hemisphere—WGS 1984 UTM Zone 41N –OK .

1 GIS dasturini ishga tushirishimiz uchun Windows tugmachasi ustida sichqonchaning chap tomonini bosamiz va uyerdan ArcGIS papkasini ochgan holda Arcmap paketi ustida sichqonchaning chap tomonini click qilamiz .

Natijada ekranimizda Arcmap oynasi hosil bo`ladi.
va bu yerda biz New maps ---ISOA4 Landscape tanlaymiz (harkim o`zining qiladigan kartasining dizayiniga muvofiq tanlashi mumkin ) va click qilamiz. va o`zlarimiz yaratgan gdb yoki mdb basani tanlashimiz kerak buning uchun pastda o`ng tomondagi sariq rangli papka ustida click qilamiz va bizda shunday oyna hosil bo`ladi va biz bu yerdan shu tugmachani bosamiz va o`zimiz yaratgan papkani ichidan mdb yoki gdb baseni ustiga click qilamiz va Add ustiga bosamiz. Shuning bilan bizning o`zimiz yaratgan base tanlanadi va OK tugmachasi bosiladi quidagicha oyna hosil bo`ladi.
Yangi loyiha hosil bo`lgandan keyingi qiladigan ishimiz data view tugmachasi bosiladi yoki oynaning yuqori qismidagi View tugmachasidan data view yozuvi tanlanadi chunki bu oyna turli amallarni bajarish uchun Layuot view oynasi dizayn berish amallari bajariladigan oyna hisoblanadi.bizning ishchi sto`limiz quidagicha bo`lishi kerak.

ArcMap dasturiga kirishning tasvir ko`rinishidagi ketmaketligi.

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 yoki

2 Biz amallarni shape filelar orqali bajaramiz shuning uchun avvalo shp fayllarni yaratib olishimiz kerak.

Shp fayllar ArcCatalog orqali yaratilishini ko`rdik. lekin ArcMapda ham yaratish mumkin. Buning uchun ArcCatalogni ustida click qilamiz va o`zimiz uchun D diskda yaratilgan papka ustida sichqonchaning o`ng tomonini bosgan holda NEW ni tanlab uyerdan Personal Geodatabaseni tanlab baza yaratib olishimiz kerak(kim papka yaratmagan bo`lsa yaratib olsin) chunki biz yaratgan shpfayllar shu bazaning ichida yaratiladi Bazani yaratishda Personal Geodatabazadan foydalanishimiz kerak chunki bu base shaxsiy base hisoblanadi.
Shaxsiy base yaratganimizdan so`ng uning ustida sichqonchaning o`ng tomonini bosib NEW tugmachasini bosgan holda Future datasetni yaratamiz bu dataset bizga yaratmoqchi bo`lgan bo`lgan shapefayllazimizni o`z ichida saqlaydi va ularga bir xil kardinatalar sistimasini uzatib turadi. Future datasetga nom beramiz va o`zimiz foydalanmoqchi bo`lgan kardinatalar sistemasini tanlaymiz va shu Future dataset ichida yangi feature classlar(shpfayllar) yaratamiz.
Yani unga nom beramiz va dalalarni ekin maydonlarni yuzaga egabo`lgan maydonlarni chizmoqchi bo`lsak Polygon featuresni tanlaymiz dalee va finish tugmachasini bosamiz
Shutariqa chiziqli abyektlar uchun line features nuqtali obyektlar uchun point features tanlangan holda shp fayllar yaratiladi. Bu yaratilgan shplar avtamatik tarzda oynaning chap tomonidagi Table of Contents panelida hosil bo`ladi.
Agarda kimda shu panel bolmasa yuqoridagi Windows ustiga bosib table of contents yozuvi ustiga click qilsak ekranimizda paydo bo`ladi. shu joydan Catalogni ham yaratsa bo`ladi.
Shape file yaratishimizda base tashqil qilmasdan ham shapefile yaratishimiz mumkin. Buning uchun ArcCatalogni ustida click qilamiz va o`zimiz uchun D diskda yaratilgan papka ustida sichqonchaning o`ng tomonini bosgan holda New --Shapefile bosamiz va yaratilayotgan shpning nomi va polygon,point,line tanlanadi vaunga Edit tugmachasini bosish orqali koordinatalar systemasi tanlanib OK tugmachasi bosiladi va bizda yangi dalalarimizni raqamlashtirish uchun shapefile hosil bo`ladi.
Arcmap dasturida verktor fayllar ustida amallar
Nuqtali shapefilellar ustida amallar

2 Biz georeferencing funksiyasidan foydalanishimiz uchun bizga ma`lum bir topografik karta zarur bo`ladi.Agar topografik kartalarimiz bo`lmasa google earth pro dasturidan foydalangan holda o`zimizga kerakli bo`lgan hududning suratlarini yuklab olishimiz mumkin. Bunda birinchi navbatda Google earth pro dasturiga kiramiz va sariq otmetkani belgilaymiz(Add Placemark) va uni kerakli joyga olib borib kardinatalarini nomini o`rniga kiritamiz va ekranning chap tomonida yaratilgan. kmllarni barchasini bir papka yaratib ichiga tashlaymiz. Shu papkani kml qilib o`zlarimizning papkamizga saqlaymiz chunki bu kmllarni arcmap dasturiga qo`shish uchun va georeferencing uchun kerak.

Keyingi qiladigan ishimiz earth pro dasturidan rasmni yuklab olish buning uchun kmllar bor hududni tasvirini to`g`irlab olamiz. va saqlash tugmachasini bosamiz. va Map Options tugmachasini bosib ptichkalarni olib chiqamiz va Resolutionga kirib tasvir sifatini Maxsimumga qo`yamiz va Save Image tugmachasini bosgan holda o`zimizni papkamizga saqlaymiz. bu holatni tez ishlashi internet tezligiga bog`liq.
Saqlab olingandan so`ng arcmap dasturiga kiramiz va rasmni add data tugmachasini bosib saqlagan papkani topib rasmni tanlab add tugmachasini bosamiz.