Ҳарбий таржимон Тақризчилар : А. Т. Ирисқулов, филология фанлари номзоди, профессор, Ўз джту о. М. Мўминов

6-
савол. Профессионал таржимон ҳамма матнларни ҳам бирдай 
яхши таржима қилиши мумкинми?
Аслида универсал таржимонлар жуда оз бўлади. Таржима ихтисослиги 
қанчалик тор бўлса, таржиманинг юксак сифати ва барқарорлиги шу қадар 
осон таъминланади. Ҳаттоки энг универсал таржимонларнинг ҳам кучли ва 
заиф томонлари, афзал кўрадиган соҳалари (мавзулари) бўлади.
Айтайлик, шундай таржимонлардан бири ҳар қандай мураккаб ва чигал 
мавзуда ўтказиладиган семинарни зўр иштиёқ билан таржима қилади, 
кўпчилик таржимонларни эса таржимани жуда қизғин бажариш, соҳанинг 
майда
-
чуйда тафсилотларини идрок этиш, луғавий ва терминологик икир
-
чикирларни пухта билишни талаб этадиган «семинар» сўзи даҳшатга 
солади. Бироқ
,
ушбу таржимонга жамоат олдида саҳнада туриб таржима 
қилиш ёки тадрижий таржиманинг умумэътироф этилган шакли, яъни: 
нотиқ нутқининг бир нечта абзацларини эшитиб олиб, гўё тафаккури жуда 
теран ишлаётганлигини ифода этаётган ақлли чеҳра билан, нотиқ айтган 
гапларни нотўғри ўгириш азалдан қизиқ туюлмайди.
Агар энг юқори малакага эга таржимонларнинг бир неча нафарини 
мисол тариқасида келтирадиган бўлсак, уларнинг айримлари чет тилидан 
она тилига, айримлари эса аксинча таржима қилишни афзал кўрадилар. 
Бири компьютер қаршисида соатлаб ўтириш ва бир талай луғатларни 
титкилаб чиқишга тайёр бўлса, бири синхрон таржимон қисматига тўғри 
келадиган ҳаддан ортиқ зўриқишига қарамай синхрон таржимага боришни 
афзал билади. Агар таржима мавзуси ҳақида гап борса, бундай 
таржимонлар ўнлаб соҳаларни (агар ундан
-
да кўп бўлмаса
)
комил ишонч 
билан таржима қиладилар, яна ҳам кўпроқ соҳаларга оид мавзуларни эса 

---

47
ички ҳис билан, кўпроқ таваккал қилиб ўгирадилар.
Шу маънода «Таржимон ҳамма матнларни ҳам бирдай яхши таржима 
қилиши мумкинми?» деб берилган саволга салбий жавоб қайтаришга тўғри 
келади. Бироқ, шу билан бир вақтда таъкидлаб ўтиш жоизки, мавзу умуман 
нотаниш бўлган ҳолатда юқори ёки ўта юқори малакага эга таржимон 
ҳаваскор ёки ўртамиёна таржимонга нисбатан тўғри иш тута олади. Вазият 
жуда экстремал бўлганда ҳам унинг таржимасида қўпол бузилиш ва 
ноаниқликлар кам бўлади. Акс ҳолда, мисол учун синхрон таржима бўлмас 
эди. Ахир бундай турдаги таржиманинг турган
-
битгани тилни мукаммал 
биладиган бироқ, одатда, таржима қилинаётган конференцияга оид 
соҳадан кам хабардор бўлган таржимонлар томонидан амалга 
ошириладиган таржима
-
ку.