Ҳаракат алгоритми. А. Ҳарорат тартибини текшириш

Ҳаракат алгоритми.
А. Ҳарорат тартибини текшириш:
1. Хонадаги ўртача ҳароратни аниқлаш:

• 
  ўлчашларни полдан 1,5 м баландликда, 3-4 дақиқа давомида ҳар бир нуқтада кам деганда 3 тадан ўлчаш амалга оширилади;
  
• 
  ҳамма ўлчашлар натижасига кўра ўртача қиймат ҳисобланади.
  

2. Вертикал йўналишда ҳаво ҳароратининг фарқи (градиенти) қиймати ўлчанади:
- ҳароратни 0,1 ва 1,1 баландликда ўлчаш ўтказилади;
- ўлчанган қийматлар ўртасидаги градиент топилади.
3. Горизонтал йўналиш бўйича ҳарорат фарқи (градиент) ни аниқлаш:
- ташқи девор ва деворлардан 1 м узоқликда ўлчаш амалга оширилади;
- ўлчанган қийматлар ўртасидаги фарқ топилади.
Б. Ҳавонинг намлигини текшириш:
1. Психрометрни ишга тайёрлаш:
- ҳўл термометр шарчасини дистилланган сув билан ҳўллаш;
- вентиляторни юргизиш ва психрометрни керакли жойга осиб қўйиш;
- 7-8 дақиқадан сўнг, ҳўл ва қуруқ термометрнинг кўрсатишини олиш;
- аспирацион психрометр учун психрометрик жадвал бўйича қуруқ ва ҳўл термометрларнинг кўрсатишига мувофиқ нисбий намлик топилади (жадвал бўлмаган тақдирда ҳисоблаш усулидан фойдаланиш мумкин).
В. Ҳавонинг ҳаракат тезлигини текшириш
1. Анемометрия:

• 
  асбоб шкаласи кўрсаткичини ёзиб олиш;
  
• 
  асбобни керакли жойга ўрнатиш, асбобнинг қанотлари ёки косачалари тўлиқ айланишига имкон бериш;
  
• 
  асбоб ричагини ишчи ҳолатига 3 дақиқа ўтказиш (Т, сек);
  
• 
  асбобни ўчириб, унинг кўрсатишини ёзиб олиш;
  
• 
  асбобнинг бирламчи ва охирги кўрсаткичини ўртасидаги фарқни ҳисоблаш (А);
  
• 
  қанот ёки косачанинг айланиш миқдорини сек.ларда ҳисоблаб топиш (В):В = А: Т;
  
• 
  асбобга ёзилган график бўйича ҳавонинг ҳаракат тезлигини (м/сек) топилган айлана/сек сонига мувофиқ топиш.
  

2. Кататермометрия:

• 
  кататермометр резервуарини қайноқ сувга солиш, спиртни юқори резервуарнинг ярмигача кўтарилишини кутиш;
  
• 
  асбобни сувдан олиб, қуритилади ва текшириладиган жойда штативга осиб қўйилади;
  
• 
  спиртнинг совиши жараёнида унинг 38 дан 35⁰ С гача тушиш вақти белгиланади (сек), t;
  
• 
  ҳавонинг совитиш хусусияти ҳисобланади: V = F : t;
  
• 
  ҳавонинг совитиш хусусиятини ҳисобга олиб, унинг харакат тезлиги ҳисоблаб топилади V = ((H : Q- 0,2) : 0,4 м/с.
  

Г. Натижани расмийлаштириш

1. 
   Олинган натижаларни баённомага туширилади.
   
2. 
   Шунга мувофиқ СанҚ ва М №0203-06 дан керакли гигиеник талабларни ёзиб олинади.
   
3. 
   Олинган ўлчаш натижалари гигиеник талаблар билан таққосланиб баҳоланади.
   

Вазият масалалари.
№1.
Гальваника цехида металл буюмлар сатҳини гальваник усулида металл билан копланади. Металл буюмлар ёгсизлантирилади (70⁰С иссик сувда ва ноорганик кислоталар эритмаларда 80⁰С иссикликда). Ишчи вазни 6 кг гача бўлган деталларни илгакка илиб сўнг кутарма кран воситасида навбатма-навбат ванналарга солади. Ванналар ён томонидан маҳаллий тортувчи вентилияция билан таъминланган. Иш огирлиги буича «А» категориясига мансуб. Иш жойларидаги микроиқлим кўрсаткичлари қуйидагича (қишда) ҳаво ҳарорати 18-20⁰С, намлиги 80-85%, тезлиги 0,3-0,4 м/сек.
Қуйидаги саволларга ёзма жавоб беринг.

1. 
   Микроиқлим кўрсаткичлари ўлчашда қандай асбоблардан фойдаланилган.
   
2. 
   Сан Қ ва М №0203-06 бўйича микроиқлим кўрсаткичларига баҳо беринг.
   
3. 
   Бу шароитда ишловчи организмидан иссиқлик чиқиш йўлларини айтинг.
   

Жавоби:
1. Микроиқлим кўрсаткичларидан ҳаво ҳарорати, намлиги Ассман психрометри ёрдамида, ҳаво тезлиги анемометр ёрдамида (косачали ва канотли) ўлчанган.
2. Сан Қ ва М №0203-06 биноан қишда ҳаво ҳарорати 18-20⁰С га, намлиги 40-60%, ҳаво харакат тезлиги 0,2 м/с дан ошмаслиги керак. Метеорологик шароитга гигиеник баҳо беришда меъёрлаш принципларга риоя қилинади: йилнинг илиқ ёки совуқ даври, ишнинг оғирлиги, категорияси йўл қўйиб бўладиган ва оптимал кўрсаткичлар, иқлим шароити ҳисобга олинади.
3. Организмдан иссиқлик асосан тер буғланиш йўлли билан ажралиб чиқади.