|
Mikroprotsessorlar.
Mikroprotsessor (MP), boshqachasiga central processing unit (CPU),— dasturliboshqariladigan, axborotniqaytaishlaydiganfunksionaltugallanganqurilmabo‘lib, ubittayokibirnechtakattayokijudakattaintegralsxemalarko‘rinishdatayyorlangan.
M ikroprotsessorquyidagivazifalarnibajaradi:
asosiyxotiradan (AX) buyruqlarnio‘qishvadeshifrlash (ochish);
ma’lumotlarniAXdanvatashqiqurilmalar (TQ) adapterlariningregistrlaridano‘qish; • so‘rovlarnivabuyruqlarniadapterlardanTQ, largaxizmatko‘rsatishuchunqabulqilishvaqaytaishlash;
ma’lumotlarniqaytaishlashhamdaularniAXgavaTQ, adapterlariningregistrlarigayozish;
ShKningbarchaboshqauzellarivabloklariuchunboshqaruvchisignallarniishlabchiqish.
MikroprotsessorqiymatlarshinasiningrazryadliligiShKningrazryadliliganianiqlaydi; MPadreslarshinasinirazryadliligiuningadreskengliginianiqlaydi.
Adreskengligi — buasosiyxotirayacheykalariningmaksimalsonibo‘lib, ubevositaMikroprotsessortomonidanadreslanishimumkin.
BirinchiMP 4004 Mikroprotsessori Intel firmasi (AQSh) tomonidan 1971 yildachiqarilgan. HozirgivaqtdabirnechayuzlabturliMikroprotsessorlarchiqarilmoqda, lekinengommaviyvakengtarqalgani Intel va Intel gao‘xshashfirmalarningMikroprotsessorlaridir.
Shaxsiykompyutertarixidaprotsessorhardoimtizimplataninguyasidayokimaxsusulanishjoygaqo‘shiladigankatridjdajoylashgan. Issiqlikniqaytaruvchielementlar (IQE). Zamonaviyprotsessorlarningko‘pchiligio‘zidankattaissiqlikajratadi. Buissiqlikbartarafetilishikerak, aksholdakompyuterningbirmaROMdaishlayolmasligiyokito‘xtabqolishiyuzberishimumkin. IKElarningikkiturimavjud: passiv (PIQE) vaaktiv (AIQE). Passivissiqlikniqaytaruvchielementlar (PIQE) – buprotsessorgaulanuvchiyokiyopishtiriluvchi(o‘rnatiluvchi) metall (odatda, aluminiy) bo‘laklaridir. Ularprotsessorelementlaridanchiqayotganissiqliknitarqatishgayordamberib, radiatorvazifasinio‘taydi. PIQEsinmaydi. Ba’zanPIQEvaprotsessoro‘rtasidagihavoalmashinishiniyaxshilashuchunissiqliko‘tkazuvchisurmayordamidahavotirqishlarinibartarafetishkerak. Buissiqliknimaksimaldarajadaqaytarishimkoniniberadi. Aktivissiqlikniqaytaruvchielementlar (AIQE) – buventilatorlardir. UlarPIQEganisbatansifatliroqsovutishnita’minlaydi, biroqqo‘shimchaelektrenergiyasinitalabetadivayuqoriishonchlilikkaegaemas. Ventilatorlardako‘pinchaarzonmexanizmlardanfoydalaniladi, shuninguchunhamulartezbuziladi, buesaprotsessorningtezqizibketishigavatizimningishdanchiqishigaolibkeladi.
Eskirgankompyuterlarningayrimlaridamikroprotsessorshinagaulangantizimplatasidanalohidachiqarilganedi.
Intelningpaydobo‘lishibilanZIFuyalaridahechbirqiyinchiliksiz 386 protsessorlartizimplatasigaqo‘yilaboshladiyokimodernizatsiyagamo‘ljallangan OverDrive qo‘shimchauyalargaqo‘yildi.
Pentium II, Pentium II XEON va Pentium III larningpaydobo‘lishibilanprotsessorlarbirtomonlamakontaktlaribilangermetik, to‘g‘rito‘rtburchaklikatridjjoylashaboshlandi. Undaprotsessorlardantashqariikkinchidarajalikesh-xotiravayordamchimikrosxemalarjoylashdi. Katridjulanishjoylarigaqo‘shiladi. Inter celeron, Pentium III va Pentium 4 protsessorlaritizimplatasiningustidagiuyagaqo‘shiladi. Ularikkiversiyadamavjud:
ATXtizimplatadagi Slot 1 ulanishjoyi.
ATXtizimplatadagi Slot 1 ulanishjoyi Pentium II protsessornio‘rnatishuchunmo‘ljallangan. Radiatorvaventilatorniushlabturuvchibarchatizimplataningyuqoridajoylashganoyoqchalargabiriktiriladi.
AnalogikravishdaAMDkbprotsessorlari socket 7 gorizontaluyasigaqo‘yiladi.
Ko‘rsatilgankatridj Slot 1 ulanishjoyiga, qo‘shimchaplatasifatida, joylashtiriladi. Analogikkatridjni Pentium III vaba’zibirmodellarnihamishlatishadi.
Ikkitaraflamaqisqichlarmavjudbo‘lgan Pentium II protsessorningkatridji.
Ma’lumki, qanchakattachastotabilanmikroprotsessorishlasa, shunchako‘pissiqlikchiqaradi. Birinchikompyuterlarsekinishlaganliklarisababli, unchaqizibketishmagan. Ularnisovutishuchunelektrta’minotblokidabittaventilatorkifoyaedi. Havokorpusningoldingipaneliteshiklaridansurilib, orqapanelidanchiqarilaredi.
Kuller (ventilatorvaradiatorkombinatsiyasi) Pentium II protsessorningkatridjigaulanadi. Elektrta’minotventilatorgamaxsusulanishjoylarorqaliuzatiladilar.
Pentium III protsessornisovutish, uningo‘zigamahkamlangankullerishlatiladi.
Bundayvazifa 4,77MGHz dan 66MGHz chastotasidaishlovchiprotsessoruchuneffektivhisoblangan. (486 DX2 protsessorlaruchun).
Ammo, 100MGHz chastotasidaishlovchimikroprotsessorningpaydobo‘lishibilan, undanchiquvchiissiqlikfaqatginamikroprotsessorlarning o‘zini ishiga emas, balki boshqakomponentalarningnormalishtartibigahalaqitberaboshlaydi. Ushbumuammoning 3 yo‘libor.
Radiatorniprotsessorgaqo‘yish. Bundametaldanqilinganmoslamaissiqlikniyutib, tizimventilatorchiqarayotganhavooqimigachiqaradi.
Qo‘shimchaventilatorqo‘shish. Aylanuvchiventilatorissiqlikniyutib, protsessornisovutadi. Ayrimhollardaventilatorradiatorbilanbirgaishlatiladi.
Tizimniyuqorisovutish. Zamonaviykompyuterningkorpusiga, ya’nioldingiyokiorqapanelga, elektrta’minotblokiyonigavamikrosxemaningo‘zigaqo‘shimchaventilatorqo‘yishmumkin. Qizibketishningengyaxshiyo‘libuto‘g‘riloyihalashtirilgankorpuslikompyutersotibolishvaishlabchiqaruvchiningqo‘shimchasovutishbo‘yichamaslahatlariniolishdir.
Bu, Pentium IB protsessorasosidagi, zamonaviykompyuterda 1.8 GGHz protsessorvauningmikrosxemalarto‘plamikattaradiatortagidajoylashgan. Radiatoresaplastikqobig‘ibilanyopilganvauningichidagiissiqhavo, ventilatoryordamidatashqarigachiqibketadi.
Maxsussovutishqurilmanamoyishetilgan. U 3.5 dyuymlibo‘limgao‘rnatilganbo‘lib, vertikalkorpusningolditarafdagixavonitashqarigatortibchiqazadi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
