Ao‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti kompyuterni tashkillashtirish fanidan Mustaqil ish

3. Protsessor xotirasi.
Protsessor xotirasi axborotni - buyruq kodlari va ma'lumotlarni qisqa muddatli va uzoq muddatli saqlash uchun mo'ljallangan. Xotiradagi ma'lumotlar ikkilik kodlarda saqlanadi, har bir bit - elementar hujayra "0" yoki "1" qiymatini olishi mumkin. Har bir xotira katakchasi ma'lum bir koordinata tizimida uni noyob tarzda aniqlaydigan o'z manziliga ega. Xotirada axborotni saqlashning eng kichik manzilli birligi odatda bayt, odatda 8 bitdir.
So'zni qayta ishlash kengligi 8 ga ko'paymaydigan (masalan, 5, 7, 9 ...) bo'lgan protsessorlar va kompyuterlar mavjud va ularning baytlari sakkiz bitli emas, balki kompyuter dunyosida ular bilan to'qnashuv. dargumon. Shuningdek, ba'zi tizimlarda (odatda aloqa) sakkizta qo'shni ma'lumotlar bitlari to'plamiga oktet deyiladi. "Oktet" nomi, odatda, bu 8 bit aniq manzilga ega emasligini bildiradi, lekin faqat ularning uzoq bit qatoridagi joylashuvi bilan tavsiflanadi.
Katta (o'lchamdagi) kompyuterlarning paydo bo'lishi bilan xotiraning ichki va tashqi bo'linishi rivojlandi. Ichki xotira protsessor "kabineti" ichida (yoki unga qattiq yondosh) joylashgan xotirani bildiradi. Bunga elektron va magnit xotira (magnit yadrolarda) kiradi. Tashqi xotira alohida qurilmalarni harakatlanuvchi vositalar bilan ta'minladi - magnit diskli drayvlar (birinchi navbatda, barabanlar) va lenta. Vaqt o'tishi bilan barcha kompyuter qurilmalarini bitta kichik qutiga joylashtirish mumkin bo'ldi va kompyuterga nisbatan oldingi xotira tasnifi quyidagicha qayta shakllantirilishi mumkin:
· Ichki xotira- tizim platasida yoki kengaytirish kartalarida o'rnatilgan elektron (yarim o'tkazgich) xotira;
· Tashqi xotira - axborotni saqlashning turli printsiplariga ega va odatda harakatlanuvchi tashuvchilarga ega qurilmalar ko'rinishida amalga oshiriladigan xotira. Hozirgi vaqtda bu magnit (disk va lenta) xotira qurilmalari, optik va magnit-optik xotirani o'z ichiga oladi. Tashqi xotira qurilmalari ham kompyuterning tizim blokida, ham alohida holatlarda, ba'zan kichik shkafning o'lchamiga etib borishi mumkin.
Protsessor uchun ichki xotiraga to'g'ridan-to'g'ri kirish mumkin, unga dastur tomonidan ko'rsatilgan manzilda kirish mumkin. Ichki xotira ma'lum uzunlikdagi bitta ikkilik son bo'lgan bir o'lchovli (chiziqli) manzil bilan tavsiflanadi. Ichki xotira operativ xotiraga bo'linadi, undagi ma'lumotlar protsessor tomonidan istalgan vaqtda o'zgartirilishi mumkin va doimiy, protsessor faqat o'qishi mumkin bo'lgan axborot. Xotira kataklariga istalgan tartibda, ham o‘qish, ham yozish orqali kirish mumkin, operativ xotira esa faqat o‘qish uchun mo‘ljallangan xotiradan (ReadOnlyMemory, ROM) farqli o‘laroq, tasodifiy kirish xotirasi - RandomAccessMemory (RAM) deb ataladi. Tashqi xotira yanada murakkabroq tarzda adreslanadi - uning har bir katakchasi blok ichida o'z manziliga ega, u o'z navbatida ko'p o'lchovli manzilga ega. Jismoniy ma'lumotlar almashinuvi operatsiyalari davomida blokni faqat to'liq o'qish yoki yozish mumkin.