Аҳолини кўчиришни ташкил этиш ва ўтказиш

Аҳолини кўчириш усулларига қараб, 3 тага бўлинади:
1.Транспортда;
2. Пиёда тартибда;
З.Аралаш усул.
Аралаш усул энг самарали ва энг мақбул усул ҳисобланади. У мавжуд транспорт ёрдамида иложи борича энг кўп ишловчилар билан бир вақтда аҳолини қолган қисмини бирга қўшиб олиб чиқишга асосланади. Бунда, асосан пиёда тартибда юра олмайдиган аҳолини транспортда олиб чиқиш режалаштирилади.
Аралаш усул фавқулодда вазият зоноларидан аҳолини кўчириш тадбирларини энг қисқа муддатда ўтказиш талабларига жуда мос келади.
Кўчирилган аҳоли хавфсиз жойларда махсус буйруқ бўлгунча жойлаштириб турилади. Аҳолини кўчириш тадбирларининг ҳажми кунлиги, ташкил этиш ва ўтказишдаги мураккабликлари кўчириш ташкилотларини тузишга ҳамда уларнинг аҳолини кўчиришга сифатли тайёргарлик кўришларига оширилган талаблар қўяди.
Аҳолини кўчиришни ташкил қилишни режалаштириш, ташкил этиш ва ўтказиш бевоста шаҳар, туман ва вилоятларнинг кўчириш ташкилотларига, ҳокимият идораларига, фавқулодда вазиятлар фавқулодда вазият бошқармалари ва бўлимларига юклатилади. Қуйидагилар кўчириш ташкилотлари таркибига киради:
- аҳолини кўчириш ҳайъатлари (АКҲ);
- кўчирилганларни қабул қилиш ҳайъатлари (КҚҚҲ);
- кўчириладиганларнинг интилиш пунктлари (КИП);
- кўчирилганларни қабул қилиш пунктлари (КҚҚП);
- кўчиришнинг оралиқ пунктлари (КОП);
- пиёда кўчирилганларнинг йўлларидаги бошқариш гуруҳлари;
-кўчириладиган аҳолини транспортда (пиёда) олиб чиқиш тезкор гуруҳлари - аҳолини кўчириш ҳайъатлари (АКҲ)
ФВДТнинг ишчилар, хизматчилар ва аҳолини кўчириш режалаштирилаётган ҳамма ҳудудларда кўчириш ҳайъат (КҲ) ташкил этилади.
Ҳудудий - кўчириш ҳайъатлари таркибига тегишли маъмурият раҳбарлари қарори билан ўша маъмурий-ҳудудий бўлинмаларнинг масъул ходимлари тайинланади. Кўчириш ҳайъатининг раиси этиб, одатда, маъмурий - ҳудудий бўлинма раҳбарининг ўринбосари тайинланади. Кўчириш ҳайьати таркибига аъзо этиб, соғлиқни сақлаш, таълим, ижтимоий таъминот идораларининг, транспорт ташкилотларининг, ички ишлар бошқармаларининг (бўлимларининг) раҳбарлари (уларнинг ўринбосарлари), гарнизон ёки ҳарбий комиссарлик бошлиқларининг вакиллари тайинланади. Кўчириш ҳайъатларида иш юритиш ва техник ишларни бажариш учун ҳудудий бошқарув идораларининг маъмурият ходимларидан ишчи аппарат тайинланади. Кўчирув ҳайъатларининг ишчи аппарати иш йуналишлари бўйича бўлинади ҳамда маҳаллий шароитни ҳисобга олиб, бир неча ташкилий гуруҳлардан иборат бўлиши мумкин. Булар, масалан, транспортда ва пиёда олиб чиқиладиган аҳолини ҳисобга олиш гуруҳи, кўчириш транспорти гуруҳи, кўчирилган аҳолини ҳисобга олиш, қабул қилиш ва хавфсиз жойларга жойлаштириш гуруҳи, кўчириш тадбирларини таъминлаш гуруҳи ва ҳ.к.
Объект аҳолини кўчириш ҳайтьатига, одатда, корхона, яқинида биттадан ҳисобида суткасига 5-6 та поезд жўнатишни ёки соатига икига (ҳар бири 500 кишидан) пиёдалар колоннасини бутлаш ва тайёрлашни таъминлайдиган қилиб ташкил этилади.
КАИП бир вақтда бараварига камида битта поездга (кемага) одамлар чиқишини ёки бараварига бир колонна одам йиғилишини таъминлайдиган бўлиши керак. Ҳар қайси КАИП га тартиб номери берилади. Унга иқтисодиёт объектлари, турар жойдан фойдаланиш ташкилотлари, шунингдек аҳолини транспортда олиб чиқиш ва пиёда кўчириладиганларнинг йўллари, ташкил этиладиган транспортга чиқиш пунктлари биркитиб қўйилади. КАИПнинг шаҳар, туман, объект кўчириш ҳайъатлари билан транспортга чиқиш пунктлари ва транспорт ташкилотлари билан тўғридан-тўғри алоқаси таъминланган бўлиши керак. КАИП ишини таъминлаш учун негизида КАИП йўлга қўйиладиган ҳудудий ижроя идоралари, ташкилотлари ва муассасалари ходимлари ҳисобидан ишчи аппарат тайинланади.
Кўчирилган аҳолини қабул қилиш пунктлари (КАҚҚП).
Қўчирилганларни қабул қилиш пунктлари кўчирилган аҳолини транспортдан тушадиган пунктларда йўлга қўйилади ҳамда шу аҳолини кутиб олиш ва кейинги жойлаштириладиган жойларга жўнатишга мўлжалланган бўлади.
Одамларни ҳар қандай об-ҳавода вақтинча жойлаштиришни, қиш вақтларида эса иситиш имкониятини таъминлайдиган мактаблар, клублар ва бошқа жамоат ва маъмурий биноларда КАҚҚП йўлга қўйилиши мумкин. КАҚҚП га қанча ва қачон одам келишига қараб, овқат ва ичимлик сув билан таъминлаш назарда тутилади. Бунинг учун умумий овқатланиш пунктларидан-ошхона, кафе ва ҳ.к. лардан, улар бўлмаганда эса овқатланиш кўчма пунктларидан фойдаланиш мумкин.
КИП ходимларининг сони кўчирилиб келтириладиган аҳоли сонини ҳамда уни таъминлаш тадбирларининг ҳажмини ҳисобга олиб белгиланади.
Аҳолини фавқулодда вазият зоналаридан шошилинч (кечиктириб бўлмайдиган) кўчириш, одатда, КИПни йўлга қўймасдан ўтказилади. Уларнинг вазифалари бундай ҳолларда тегишли маъмурий-ҳудудий бирликлар биркитиб тезкор гуруҳларга юклатилади.
Тезкор гуруҳлар қуйидаги вазифаларни ҳал қилади:
-одамлар яшаб турган жойида (яшаш жойида ёки иш жойида) аҳолини хабардор қилиш, йиғиш, ҳисобга олиш ва унинг транспортга чиқишини ташкил этиш;
-аҳолини транспорт воситаларига тақсимлаш, кўчириш колонналарни тузиш ва уларга кўчиш йўллари бўйлаб ҳамроҳлик қилиш;
-аҳолини кўчириш ва кўчириш юқори идораларига хабар бериш қандай ўтаётганини назорат қилиш;
-масъулиятидаги зонада жамоат тартибини ташкил қилиш ва сақлаш.
Кўчиш оралиқ пунктлари (КОП).
Фавқулодда вазиятлар зонасининг ташқи чегарасида кўчиш оралиқ пунктлари ташкил этилади. КОП қуйидагиларни таъминлаши керак:
-аҳолини ҳисобга олиш, қайта руйхатдан ўтказиш, дозиметрик ва кимёвий назорат қилиш, санитария ишловидан ўтказиш ва бориб туриладиган хавфсиз жойларга жўнатиш. Зарурат бўлса, ифлосланган (заҳарланган) кийим-бош ва пойафзални КОП да алмаштирилади ва махсус ишловдан ўтказилади. КОП да аҳолини фавқулодда вазият зонасида ишлаган транспортдаги ифлосланмаган (заҳарланмаган) ҳудудда ишлайдиган "тоза" транспорт воситаларига ўтказилади. КОП темир ва шоссе йўллар, сув йўллари яқинида бўлади. Аҳолини фавқулодда вазият юз берган зонадан кўчириш ҳар бир алоҳида ҳолда шу вазиятнинг юзага келиш шароитига, фавқулодда вазият манбаи, таъсир омилларининг таъсир этиш характери ва макон ва вақт параметрларига қараб белгиланади. Фавқулодда вазият юзага келиши ҳақидаги ишончли тахмин ҳақида маьлумот олинганда одамларни фавқулодда вазият юз берган зонадан транспортда ва пиёда уюшқоқлиқ билан олиб чиқиш учун қулай шароит яратишдан иборат бўлган тайёргарлик тадбирлари ўтказилади. Баъзи ҳолларда аҳолини кўчириш чекланган ёки маҳаллий характерда бўлади.
Хабар бериш олдиндан (тахминга биноан) ёки селнинг боши сигнал дарвозасидан ўтганда (шошилинч кўчиришларда) амалга оширилади.