Аҳоли сони ва такрор барпо бўлиши

13.3-jadval 
1950-2000 yillarda shahar aholisi sonining o‗sishi 
Dunyo regionlari va 
butun jahon 
1950 
yil 
1960 
yil 
1970 
yil 
1980 
yil 
1990 
yil 
2000 
yil 
MDH davlatlari 
70 
104 
137 
166 
193 
222 
Xorijiy Yevropa 
217 
256 
302 
341 
363 
477 
Xorijiy Osiyo 
229 
362 
517 
733 
494 
1412 
Afrika 
33 
51 
81 
136 
220 
346 
Shimoliy Amerika 
106 
139 
167 
191 
210 
240 
Lotin Amerikasi 
67 
106 
163 
238 
323 
465 
Population Refyerence Bureau. 2017 World Population Data Sheet.
Dunyoda birinchi shahar aglomyeratsiyasi XIX asrning ikkinchi yarmida 
yirik shaharlar (London, Parij, Nyu-York va boshqa.) yoki unga yaqin joylashgan 
alohida uncha katta bo‗lmagan shaharlar atrofida shakllangan. Aglomyeratsiyaning 
birinchi tipi yagona markazga asoslangan monotsentrik xususiyatga ega bo‗lgan 
bo‗lsa, ikkinchi tipi politsentrik, ya‘ni mavqe‘i jihatdan teng bo‗lgan ko‗p 
markazlardan iborat bo‗lgan. Bulardan monotsentrik aglomyeratsiyalar tipi keng 
tarqaldi. Holbuki, hozirda politsentrik tipi ham ko‗p sonlidir. Shu o‗rinda keltirish 
joizki, aglomyeratsiyalar bir markazli (monotsentrik) va ko‗p markazli 
(politsentrik) xususiyatga ega bo‗ladi. Farg‗ona-Marg‗ilon, Angren-Olmaliq 
aglomyeratsiyalari politsentrik, Toshkent, Samarqand, Andijon, Namangan, 
Qarshi, Nukus, Urganch va boshqa aglomyeratsiyalar monotsentrik hisoblanadi. 
Shahar 
aglomyeratsiyasi 
- 
mehnat, 
madaniy-maishiy, 
rekratsion, 
infratuzilma, ishlab chiqarish va boshqa aloqalari bilan o‗zaro birlashgan shahar 
aholi manzilgohlari guruhiga aytiladi. Dunyoda eng yirik aglomyeratsiyalar 20 dan 

---

265 
ortiq bo‗lib, ularning ko‗pi AQSHda (Chikago, Nyu-York, Los-Anjeles), 
Hindistonda (Dehli, Bombey, Kalkutta), Yaponiyada (Tokio, Osako-Kioto-Kobe) 
va Braziliyada (San-Paulu, Rio-de-Janeyro) joylashgan. Pokiston (Karachi), Buyuk 
Britaniya (London), Eron (Tehron), Argentina (Buenos-Ayres), Fillipin (Manila), 
Xitoy (Shanxay), Fransiya (Parij), Bangladesh (Dakka), Rossiya (Moskva) kabi 
mamlakatlarda 
aglomyeratsiyalar 
soni 
atiga 
bittadan, 
xolos. 
Shahar 
aglomyeratsiyalari 
vaqt 
o‗tishi bilan rivojlangan davlatlarga nisbatan 
rivojlanayotgan davlatlarda tobora o‗smoqda.