Аҳоли сони ва такрор барпо бўлиши

13.2-jadval 
Shaharlarning funksional tipologiyasi 
Shahar funksional 
tiplari 
Funksional tipning turlari 
Shaharlar 
 
 
 
Ma’muriy-markazlar 
Poytaxt 
Toshkent O‘zbekiston 
poytaxti 
Viloyat  markazi 
Tyermiz Surxondaryo 
markazi 
Tuman  markazi 
 
Usmat shaharchasi Baxmal 
tumani markazi 
Sanoat markazlari 
Qazib olish sanoati 
markazi 
Rossiyada Surgut 
Mashinasozlik markazi 
Italiyada Turin 
Metallurgiya markazi 
Polshada Katovise 
Transport markazlari 
Dengiz portlari 
Nidyerlandiyada Rottyerdam 
Temir yo‘l uzellari 
Ukrainada Jmyerinka 
Noishlab chiqarish 
markazlari 
Kurort markazlari 
Turkiyada Antaliya 
Ilm va fan markazlari 
Buyuk Birtaniyada Kembrij 
Moliyaviy markazlar 
Shveysariyada Syurix 
 
Shuningdek, ayrim shaharlar ma’muriy markaz vazifasini bajarishadi xolos, 
ya’ni Kanbyerra, Toshkent mamlakat ma’muriy markazlari bo‘lsa, Jizzax, Tyermiz 
shaharlari  viloyat  markazlari,  Shaxrisabz,  Usmat  tuman  markazlari  vazifasini 
bajaruvchi  shahar  va  shaharchalardir.  Xo‘jalik  nuqtai  nazaridan  ba’zi  shaharlar 
sanoat, transport, dam olish va turizm, ilm-fan markazlari hisoblanadi. Shaharlarni 
vazifasiga  ko‘ra  bunday  ajratish  odatda  ular  aholisi  bandligi  xususiyatidan  kelib 
chiqadi.  
Shaharlar  katta-kichikligiga  qarab  ham  funksional  tiplarga  ajratiladi. 
Shaharlarning  katta-kichikligi  ular  aholisi  soniga  qarab  belgilanadi.  Odatda, 
shaharlar aholisi soniga ko‘ra quyidagicha klassifikatsiyalanadi: 
I.  kichik shahar: 20 ming kishi; 
II.  o‘rta shahar: 20 mingdan 100 ming kishigacha; 
III. katta shahar: 100 mingdan 500 ming kishigacha; 

---

 
265 
IV. yirik shahar: 500mingdan 1000 ming kishigacha; 
V.  millionyer shahar: 1000 ming va undan ortiq; 
VI. o‘ta millionyer shahar: 10 mln va undan ko‘p kishi.  
Shaharlarning funksional tuzilishi shahar hayotining barcha jabhasida yaqqol 
seziladi,  shu  boisdan,  shaharlarni  turli  yo‘nalishda  tadqiq  etishda  buni  albatta 
hisobga olish lozim.  Shaharlarning funksional tuzilishi aholi takror barpo bo‘lishi 
sur’atiga,  aholi  demografik  tarkibiga,  aholi  bandligi,  aholi  migratsiyasi 
xaraktyeriga, aholi ijtimoiy tarkibiga o‘z ta’sirini o‘tkazadi.