Аҳоли – статистиканинг ўрганиш объекти

Agar aholi soni bir yil ichidagi oylar boshida teng bo`lmagan interballarda keltirilgan bo`lsa,u holda aholining o`rtacha soni o`rtacha tortilgan arifmetik formula yordamida hisoblanadi:

• Agar aholi soni bir yil ichidagi oylar boshida teng bo`lmagan interballarda keltirilgan bo`lsa,u holda aholining o`rtacha soni o`rtacha tortilgan arifmetik formula yordamida hisoblanadi:

Aholini o`rtacha soni quyidagi asosiy ko`rsatkichlarni hisoblash uchun asos qilib olinadi:

• Aholi turmush darajasini ifodalovchi ko`rsatkichlar (jon boshiga to`g`ri kelgan)
• Mehnat resurslari salohiyatini ifodalovchi ko`rsatkichlar(har 100 kishiga to`g`ri kelgan
• Demografik jarayonni ifodalovchi ko`rsatkichlar
• (1000 kishiga to`g`ri kelgan)

Шундай қилиб: ДА=МА-ВЯ+ВЙ МА=ДА+ВЯ-ВЙ ДА – доимий аҳоли сони МА – мавжуд аҳоли сони ВЙ – вақтинча йўқ бўлган аҳоли сони ВЯ – вақтинча яшаётган аҳоли сони

Масалан, «А» шаҳри бўйича қуйидаги маълумотлар мавжуд (минг киши): 1) йил бошида мавжуд аҳоли сони - 315 2) шулардан вақтинча яшаётган шахслар сони – 11 3) вақтинча йўқ бўлган шахслар сони – 19 4) йил охирида шаҳарда доимий яшовчилар сони – 307 5) шулардан вақтинча яшаётганлар сони – 12 6) йил охирида вақтинча йўқ бўлганлар сони – 18

1) ДА йил бошида=315-15+19=323 минг киши 2) ДА йил охирида=307-12+18=313 минг киши 3) ДА сони ўзгариши = - 10 минг иши 4) МА йил бошида=323+11-19=315 минг киши 5) МА йил охирида=307+12-18=301 минг киши 6) МА сони ўзгариши = - 14 минг киши

Бунда аҳолининг йил боши ва охиридаги икки хил сонини ҳисоблашдан мақсад, ҳар хил ижтимоий-иқтисодий кўрсаткчиларни аниқлаш ҳисобланади: уларга уй-жой, боғча-ясли, ўқув юртлари бинолари ва касалхоналарни қуришда ҳар бир аҳоли яшайдиган пунктнинг доимий аҳолиси сонидан, шахар транспортини тўхтовсиз ишлашини ва кунлик озиқ-овқат билан таъминлаш мақсадида мавжуд аҳоли сонидан келиб чиқиши керак.

• Аҳоли статистикасида қуйидаги махсус коэффициентлар ҳам ҳисобланади:
• а) аёлларнинг алоҳида ёшлари бўйича гуруҳлари учун туғилиш коэффициенти;
• б ) Кмах.туғ=(Т*1000)/S15-49 ёш аёллар
• Бу ерда Т – туғилган болалар сони; - 15-49 ёшгача бўлган аёлларнинг ўртача йиллик сони;
• в) вафот этиш коэффициенти;
• г) табиий ўсиш коэффициенти;
• д) никох кўрш ва ажралиш коэффициенти;
• е) хаётийлик коэффициенти.
• Аҳоли сони ўзгармасдан доимий бир хил бўлиб қолмайди. Аҳоли сони туғилиш, вафот этиш ҳисобига ўзгариб туради. Табиий ҳаракатни ифодаловчи кўрсаткичлар бу туғилиш, вафот этиш ва табиий ўсиш коэффициентларидир.

• 2. Аҳолининг механик харакати кўрсаткичлари