1.3.Viruslarni aniqlash va ulardan himoyalanish usullari.lentainform.comlentainform.com
Odatda foydalanuvchiga virus dasturlarining nomigina ma'lum bo'lishi mumkin. Masalan, Black Hole (qora teshik), Black Friday (qora juma), Friday 13 (o'n uchinchi juma), "sekin ta'sir qiluvchi virus" va hokazo. Mazkur viruslar ekranning chap burchagidan qora teshik ochishi yoki 13 sana juma kunlari ishlayotgan fayllarni yo'qotishi, bundan tashqari har 5 minutda kompyuter ishini bir necha yuz marotalab Virus dasturi kompyuterdagi ma'lumotlar butunligini buzishga yoki ularni o'chirishga mo'ljallangan bo'ladi. Ilk bor virus dasturlari AQShda ishlab chiqarilgan, chunki aynan bu davlatda shaxsiy kompyuterlar keng tarqalgan edi. Ilk bor ishlab chiqarilgan virus dasturlari foydalanuvchini hotirjamligini buzishga va asabiga tegishga qaratilgan edi. Lekin keyinchalik ular zarar yetkazishni o'zining maqsadi sifatida qabul qilib oldi. Hozirgi paytda butun dunyo buyicha 200000 dan ortiq virus dasturlari mavjud. Ular kompyuter viruslari bo'lib, kompyuterdagi ma'lumotlarga zarar etkazadi yoki kompyuterning ishlash samaradorligin tushirib yuboradi.
Kompyuter virusi o'zi nima? Ular ma'naviy qashshoq, hayotdan va boshqalardan alamzada dasturchilar tomonidan g’arazli maqsadlarda yozilgan dastur. Ular odatda, ko'p martalab nusxalanadi va ijrochi fayllarga "yopishib oladi sun'iy sekinlashtirib yuborishi mumkin.
Odatda TR-viruslar deb nomlanuvchi viruslar guruhi ajoyib xossaga ega. Zararlangan dasturni ko'rish chog'ida virus dasturi tuzatilgan dastur ichiga "suqilib" kirib oladi va o'zini namoyon etmaydi. Shunga o'xshash pokistoncha viruslar (Brain Ashet) ham zararlangan kompyuterlarda o'z "faoliyatini" ayyorlarcha olib boradi.
Keng tarqalgan viruslarni ikki guruhga bo'lish mumkin:
-fayllar uchun (SOM, YeXE va DLL ni zararlaydi);
-Boot-viruslar (disketlarni boshlang'ich yuklovchi sektorlari yoki MBR (Master Boot Record) qattiq diskning yuklovchi sohasini zararlaydi.
Tarmoqqa zarar keltiruvchi alohida viruslar ham mavjud. Ular replikatorlar deb atalib, tarmoqdagi barcha yoki ba'zi abonentlarni zararlaydi. Ulardan eng "taniqlisi" Morrisa nomlisidir. 1988 yilda ushbu virus Internet tarmog'idagi 30000 ta kompyuterdan 6000 tasiga zarar keltirib, "karomat" ko'rsatgan.
Zararlangan kompyuterda eng muhimi virusni aniqlash. Buning uchun virusni asosiy belgilarini bilish kerak:
1. Funksional dasturlarni ishini to`xtatish yoki noto’g`ri ishlashi;
2. Kompyuterni sekin ishlashi;
3. OS ni yuklanmasligi;
4. Fayl va kataloglarni yo`qolishi yoki ulardagi ma’lumotlarni buzilishi;
5. Fayllar modifikasiyasining sana va vaqtining o`zgarishi;
6. Fayl hajmining o`zgarishi;
7. Diskdagi fayllar miqdorining keskin ko’payishi;
8. Bo`sh operativ xotira hajmining keskin kamayishi;
9. Kutilmagan ma’lumotlar va tasvirlarning ekranga chiqishi;
10.Kutilmagan tovushlarning paydo bo`lishi;
11 .Kompyuterning tez-tez o’chib qolishi.
Yuqoridagi belgilar boshqa sabablarga ko`ra xam bo`lishi mumkinligini eslatib o`tamiz.
80-yillarda IBM-PC bilan ishlagan kishilar bo`lsa 1987-89 yillardagi viruslarni tarqalishini unutishganicha yo`q. Ekrandagi harflar har xil ko`rinishda buzilgan va foydalanuvchilar ommasi mutaxassislarga displeylarini olib kela boshlashgan. Keyinchalik kompyuter «Yankee Doodle» deb nomlangan virusga chalinishni boshlagan. Lekin, buni tuzatishni xech kim uddalay olmadi, Bu o`nlab viruslar to`plami edi. Vaqt o`tishi bilan viruslar ko’payib bormoqda. Bularning hammasi bir-biriga o`xshash, xotiraga o`rnashadi, sektor va fayllarga bog`lanadi, fayllarni, disket va vinchesterlarni yo`k qiladi. Birinchilardan bo’lib, «Frodo.4096» virusi ommabop bo’lib chiqdi. Bu virus INT2Ih ni egallab, DOS ga murojaat etilganda zararlangan fayl xuddi xech narsa bo’lmaganday xolda ko`rinish bergan. Ammo, bu MSDOS ustidan o`rnashib hukmini o`tkazgan. Bir yil ham o`tmasdanoq «elektr suvaraklar» DOS yadrosiga o`rnashib olishgan. Ko`rinmas virus «Deast.512» deb atalgan. Ko`rinmaslik fikri ko’payib rivojlanib bordi: 1991 yil yozida kompyuter o`lati - virus «Dir_n» paydo bo`ldi. Biroq ko`rinmaslarga qarshi kurash sodda: RAM ni davolab xavfdan holi bo`lish mumkin.
