Antibiotiklar reja: Antibiotiklar haqida tushuncha

MIKROBLARNING ANTIBIOTIKLAR TA'SIRIGA CHIDAMLILIGI

Agar mikrobga uzok vakt antibiotik ta'sir etilsa, mikrob antibiotikka sekin-asta urganib, keyinchalik u antibiotikka chidamli bulib kolishi mumkin, kasalni davolaganda bunday xolni nazarda tutish lozim. Masalan, ozik muxitga 0,05—0,06 ml birlik penitsillin kushilsa, tilla rangli stafilokokk rivojlanishdan tuxtaydi. Lekin 20 marta kuchirilib ekilgan muxitga kushilgan penitsillinning mikdori asta-sekin kupaytirilib borilsa, unga stafilokokkning chidamliligi 700 marta ortadi, agarda 40 marta kuchirib ekilsa, uning chidamliligi 5500 marta ortadi.

Ayrim paytlarda bir antibiotikka mikrobning chidam¬liligi oshsa, boshka antibiotiklarga xam chidamli buladi. Masalan, xlortetratsiklinga chidamli bulgan mikrob bir vaktda oksitetratsiklinga va tetratsiklinga xam chidamli buladi. Ayrim mikroblar ozik muxitida antibiotiklarga urganib kolib, keyinchalik ularsiz muxitda rivojlana olmaydi.

Antibiotiklarning mikroblarga bulgan ta'sirini oshirish uchun bir necha xil antibiotiklarni aralashtirib yoki ularni ximiyaviy moddalar bilan birga kushib kullanishi lozim. Masalan, xlortetratsiklinni albomitsin bilan yoki albomitsinni streptomitsin bilan kushib ichak tayokchasi va paratif kuzgatuvchisiga probirkada ta'sir

etkizilganda, ular bir-birining ta'sirini oshiradi. Lekin ayrim antibiotiklar bunday xususiyatga ega emas. Masalan, penitsillin bilan xlortetratsiklin bir-biriga karama-karshi ta'sir etadi.

Mikroorganizmlarning antibiotiklarga chidamli bulishining sababi xaligacha tula aniklanmagan. Iуel, Planeles va boshkalar bunday xolni turli yullar bilan xosil buladi deb tushuntiradi. Masalan, ularning aytishlariga kura, penitsillinga chidamli mikroblar penitsillinaza fermenti xosil kilib, penitsillinni parchalaydi.

Mikroblar kobigining yuzasida xosil bulgan fizikaviy-ximiyaviy uzgarishlarga karab moddalarni xar xil uzlashtiradi. Masalan, penitsillinga chidamli mikroblar penitsillinni unga chidamsiz mikroblarga nisbatan ancha kam uzlashtiradi.