Ansambl jamoasi va san'atining rivojlanish bosqichlari Reja

Cholg’ularni sozlash

Cholg„ularni aniq tovush manbayiga, ya‟ni kamerton, nay yoki chang

cholg„usiga sozlash tavsiya etiladi. Mashg„ulot boshlanishidan oldin har bir

cholg„uning aniq sozlanishi orqali ansambl sozining unison sadolanishiga

erishiladi. Dastlabki mashg„ulotdan boshlab rahbar cholg„u sozlarining aniq

sozlanishiga e‟tibor qaratishi va har bir ijrochidan ham shuni talab qilishi lozim.

Musiqiy ma‟lumoti bо„lmagan sozandalarning cholg„ularini dastlabki

mashg„ulotlarda rahbarning о„zi sozlab berishi va sekin-asta sozandani cholg„usini

о„zi sozlashga о„rgatishi kerak.

Ma‟lumki, о„zbek xalq cholg„ularining deyarli barchasi (puflab chalinadigan

cholg„ular hamda tanbur, dutor, qonun, changdan tashqari) teri parda bilan

qoplanadi.

Bunday cholg„ularni sozlashda xonaning iqlimi ham rol о„ynaydi. Xalq

cholg„ularidan kо„pchiligining sozlanishi xarrakning tо„g„ri joylashishiga ham

bog„liq bо„ladi. Ochiq simlar sozlanib, oktava tovushi tekshirilganda sof oktava

tovushini bermasa, xarrak oldinga yoki orqaga surilib kerakli tovushning hosil

qilinishiga erishiladi. Oktava tovushi, ochiq sim tovushidan balandroq eshitilsa

xarrak dastaga nisbatan oldinga, pastroq eshitilsa shuning teskari holati

qо„llaniladi. Barcha cholg„ular yuqorida kо„rsatilgan talablar asosida sozlanishi

ansamblning unison, sof eshitilishiga xizmatqiladi.