Anorgul atajonova

o‘lg‘an  Fitsjeraldning  inglizcha  tarjimasidir  (Abdurauf  Fitratning 
"Tanlangan asarlari" kitobidan, II jild).  
 
25-mashq.  Nuqtalar  o‘rniga  tushirib  qoldirilgan  undosh  harflarni 
qo‘yib,  so‘zlarni  daftaringizda  yozing.  O‘zingiz  yozgan  undosh  harflarni 
talaffuz qilib ko‘ring. Ular qaysi jihatdan unli harflardan farqlanadi? 
 
Ma’ . aviyat, ma’ri . at, rey . ing, na . orat, guru . , . ino, . avat, 
ta . aba, u.toz, su . , . il, ga ., isti . lol, shudri .  
 
Bilib oling! O‘pkadan chiqayotgan havo og‘iz bo‘shlig‘ining ma’lum 
bir  joyida  yoki  bo‘g‘izda  to‘siqqa  uchrashidan  hosil  bo‘lgan  tovushlar 
undosh tovushlar sanaladi. 
Undosh  tovushlar  shovqin  va  ovozdan  iborat  bo‘ladi.  O‘zbek  tilida 
23 ta undosh tovushi bor: b, v, g, d, z, j, y, k, l, m, n, p, r, s, t, f, x, ch, sh, 
q, g‘,h, ng.  
Undosh  tovushlar  shovqin  va  ovozning  ishtirokiga  ko‘ra  ikki 
guruhga ajraladi: jarangli va jarangsiz. 
Undosh tovushlar quyidagi uch xususiyatiga ko‘ra tasniflanadi: 
1. Paydo bo‘lish o‘rniga ko‘ra: a) lab undoshlari: lab-lab: b, p, m; 

---

 
25
lab-tish: f, v; b) til undoshlari: til oldi: d, t, n, l, r, ch, j, s, sh, z; til o‘rta: y; 
til orqa: g, k, ng; chuqur til: q, g‘ , x; v) bo‘qiz undoshi: h.  
2. Paydo bo‘lish usuliga ko‘ra: a) portlovchilar: b, p, d, t, k, g, j, q, 
m, n, ng; b) sirg‘aluvchilar: v, f, s, z, y, r, l, x, sh, g‘ , h; v) qorishiq: ch; 
3. Shovqin va ovozning ishtirokiga ko‘ra: a) jarangli: b, v, g, d, j, 
z, g‘ , y, m, n, l, r, ng; b) jarangsiz: p, f, k, t, sh, ch, s, x, h, q.