Anorganik moddalarning asosiy sinflari

Oksidlar	Kislotalar	Asoslar
Tuzlar
4. SO3 5. Fe3O4 6. CaO 7. K2O4 8. Na2O2 9. Al2O3 10. CuO∙Al2O3	4.HNO3 5.H2SO4 6.H3PO4 7.H4P2O4	12. NaOH 13. Ca(OH)2 14. Al(OH)3	1. Na2SO4 2. NaHCO3 3. (Al(OH)2)2SO4 4. KAlSO4 5. K4[Fe(CN)6]

2.4 Anorganik moddalarning asosiy sinflari mavzusini interfaol usullarda o’qitish

Asoslarning olinishi va xossalariga oid bir saotlik dars ishlanmasi.
I. Darsning maqsadi:
Ta’limiy: o’quvchilarning asoslar to’g’risidagi bilimlarini oshirish, ko’nikma va malaka hosil qilish.
Tarbiyaviy: “Ko’rsam eslab qolaman, bajarsam tushunaman” tuyg’usini tarbiyalash.
Rivojlantiruvchi: Mustaqil fikrlash, kimyoviy jihoz va reaktivlar bilan ishlash ko’nikmalarini rivojlantirish.
II. Darsning turi: noan’anaviy.
III. Darsning usuli: aqliy hujum, interfaol usul.
IV. Dars jihozlari: Doska, bo’r, kartochkalar, darslik, kodoskop, davriy jadval, magnit doska, magnitli elementlar.
Karakli laboratoriya jihozlari: shtativ, probirkalar, shpatel, Petri kosachasi, tarozi.
Reaktivlar: Na, H₂O, CaO, NaOH, Ca(OH)₂, CuCl₂, FeCl₃, HCl, H₂SO₄, lakmus qog’ozi, fenolftalein eritmasi.
V. Dars rejasi:
1) Asoslar.
2) Asoslarning olinishi.
3) Asoslarning kimyoviy xossalari.
VI. Darsning borishi:
1. Tashkiliy qism – 1 daqiqa
a) salomlashish;
b) davomatni tekshirish;
c) sinfning darsga tayyorgarlik darajasini aniqlash.
2. Asosiy qism-39 daqiqa.
1. O’quvchilarni kichik guruhlarga bo’lish – 2 daqiqa.
2. O’tilgan mavzuni so’rash – 10 daqiqa.
“Aqliy hujum”
1. Asoslar deb nimaga aytiladi?
2. Asoslarning umumiy formulasini yozining.
3. Asoslar kimyoviy xossasiga ko’ra qanday guruhlarga bo’linadi?
4. Asoslar fizik xossasiga ko’ra qanday guruhlarga bo’linadi?
5. Amfoterlik nima?
6. – OH guruhining nomi?
7. – OH guruhining valentligi?
8. Amfoter asoslar deb nimaga aytiladi? Misol keltiring.
9. Suvda eriydigan asoslarga misol keltiring.
10. Asoslar qanday nomlanadi?
11. Suvda erimaydigan asoslarga misol keltiring.
“Sizning omadli raqamingiz” mashqi
Bunda har bir o’quvchi o’zi yaxshi ko’rgan raqamini aytadi va davriy jadvaldan foydalanib shu raqamdagi elementni topadi va gidroksidini yozadi.
“Anogramma” mashqi
Bunda o’quvchilarga kartochkalar tarqatiladi, kartochkada metallarning nomlari chalkashtirib beriladi, o’quvchilar metal nomini topib, uning belgisini magnit doskaga yozadi, belgilangan vaqt ichida topshiriq bajariladi.
1. Yangi mavzuni o’zlashtirishga tayyorgarlik ko’rish – 1 daqiqa.
2. Yangi mavzuni bayoni – 18 daqiqa.
Asoslarning olinishiga doir reaksiyalar bajariladi va laboratoriya daftariga yoziladi:
O’quvchilar Petri kosachasiga suv solishadi, lakmus qog’ozi botiriladi va natriy metalining bo’lakchasidan tashlashadi, lakmus qog’ozi botiriladi. Reaksiya tenglamasi va o’zgarishlar yoziladi.
1. 2Na+2H₂O=2NaOH+H₂ 2. Ca+2H₂O=Ca(OH)₂+H₂
3. Na₂O+H₂O=2NaOH
Asoslarning kimyoviy xossasiga doir reaksiyalar bajariladi va yoziladi.Hosil qilingan NaOH ga fenolftalein tomiziladi, so’ngra HCl suyultirilgan eritmasidan tomiziladi. O’quvchilar bu laboratoriya ishini ham mustaqil bajarishadi. O’quvchilarga shu o’rinda bu reaksiya neytrallanish reaksiyasi ekanligi aytib o’tiladi.
1. NaOH+HCl=NaCl+H₂O 2. Ca(OH)₂+CO₂=CaCO₃+H₂O
3. CuCl₂+NaOH=Cu(OH)Cl+NaCl 4. Cu(OH)₂=CuO+H₂O

“Ha – Yo’q” o’yini