Anomal neftn tekis-radial zizishini sxemalashtirish

2. Anomal neftni tekis-radial sizishi sxemalashtirish.
Anomal neftni tekis – radial sizishi masalasini qo‘yilishi asosida neft qovushqoqligini va sizish tezligini bosim gradiyentidan bog‘liq ravishda o‘zgarishi olingan.
Anomal neftni g‘ovak muhitda sizishini eksperimental tadqiqotlari natijalarini ikkita usul bilan ishlab chiqish mumkin. Birinchi uchulda neftning hamma o‘zgaruvchan reologik xossalaridan, faqat uning qovushqoqligi hisobga olinadi, o‘tkazuvchanlik esa o‘zgarmas kattalik deb qabul qilinadi. Ikkinchi usulda eksperiment ma’lumotlaridan turli bosim gradiyentlaridagi anomal neftni harakatchanlik koeffitsiyenti aniqlanadi. Bunday yondashish metodik nuqtai nazardan to‘g‘ridir, chunki bosim gradiyenti ortib borishi bilan g‘ovak muhitda bir tarafdan – qatlam o‘tkazuvchanligini ortishi yuz beradi. Har bir holdagi ekperimental ma’lumotlarni ishlab chiqish natijasida, anomal neft harakatchanligini qatlam bosimi gradiyenti bilan bog‘lovchi, emperik iborani olish mumkin.
Anomal neft qovushqoqligini va harakatchanligini hisoblash iboralari quyidagi ko‘rinishiga ega:a) neftni samarali qovushqoqligi uchun
b)qatlamdagi sizilishda neftni harakatchanligi uchun
bu yerda: - katta bosim gradiyentlaridagi jins o‘tkazuvchanligi; - neft qovushqoqligining eng kichik va eng katta qiymatlari; сva - konstantalar;
Shuni ta’kidlash lozimki, (VII.14) va (VII.15) funksiyalardan qo‘yilgan vazifalarni yechishda (bevosita foydalanish matematik qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi. Shuning uchun vazifalarni yechishda doira shakldagi qatlamda anomal neft oqimini sxemalashtirishdan foydalaniladi.
VII.1.-rasm. Anomal neftni samarali qovushqoqligini bosim gradiyentidan bog‘liqligini approksimatsiyalash
VII.2-rasm.Doira shakldagi qatlamlarda anomal neftni sizishini sxematizatsiyalash
Atrofida ishlatish quduqlari joylashtirilgan tashqi radiusi bo‘lgan birinchi zonaning hammasida qatlam bosimi gradiyenti neftdagi strukturalarni chegaraviy buzilish bosim gradiyentidan katta. Bu zonada neft eng kichik o‘zgarmas qovushqoqlik yoki eng katta harakatchanlik bilan, to‘liq buzilgan strukturali harakatda bo‘ladi. Birinchi zona radiusining kattaligi neftni reologik xususiyatlari va ishlatish quduqlarini ishlash rejimi bilan aniqlanadi
Ikkinchi zonada neftni qovushqoqligi va harakatchanligi, qatlam bosimi gradiyentidan bog‘liq ravishda, chiziqli qonun asosida o‘zgarada. Ikkinchi zonaning tashqi radiusi ham birinchi zonada ta’sir etuvchi, ko‘rsatkichlarga bog‘liq. Ushbu zonada asosiy rolni siljishni dinamik bosimi gradiyenti o‘ynaydi.
Uchinchi zonada sizish eng katta o‘zgarmas qovushqoqlikda yoki harakatchanlikda ro‘y beradi. Ishlatish quduqlari debitini oshirib borilishi bilan birinchi va ikkinchi zonalarni tashqi chegaralari to‘yinish chegarasi tomon ko‘chadi.
3. Anomal neftlarni sizishini gidrodinamik hisoblash
Anomal neftni qalinligi h, o‘tkazuvchanligi К bo‘lgan, doira shakldagi bir xil qatlamdagi barqarorlashgan sizishini ko‘rib chiqamiz. To‘yinish chegarasi radiusini Rr va ishlatish qudug‘i radiusini rk bilan belgilaymiz. To‘yinish chegarasida Pt ishlatishqudug‘i tagida Pk teng bosim ushlab turilibdi. Yuqorida keltirilgan, sizishni sxematizatsiyalashga asosan doira shaklidagi qatlam tashqi radiuslari mos ravishda rm ro va Rr bo‘lgan uchta zonaga ajratiladi. Birinchi va ikkinchi zonalar chegarasidagi bosimni Pm, ikkinchi va uchinchi zonalar orasidagini Po - orqali belgilaymiz.
Birinchi zonada neft qovushqoqligi Mm teng, uchinchida Mo - ikkinchida gradiyentga bog‘liq ravishda quyidagi qonun bo‘yicha o‘zgaradi:
bu yerda: Р, r– mos ravishda o‘zgaruvchan bosim va bosim aniqlangan nuqta koordinatasi.