Annotatsiya ushbu ma’ruza matnda, mavzular haqida tushuncha, ularning tasnifi, dori preparatlarining yangi avlodlari, tibbiyot amaliyotida eng ko’p qo’llaniladigan xillari haqida axborot berilgan. Ma’ruzalar matnining

 
Surgi vositalar.
Ichak shilliq pardasining sezuvehi nerv oxirlariga bevosita ta’sir qilganda uning 
peristaltikasini reflektor kuchaytiradigan va bo‘shalishini tezlashtiradigan dori 
moddalaridir. 
Zaharli moddalar va sifatsiz oziq-ovqat mahsulotlaridan zaharlanishda, qabziyatda, 
qorin bo‘shlig‘i va kichik chanoq organlari sohasidagi operatsiyalardan oldin, me’da-
ichak yo‘llarini rentgenologik tekshirish oldidan va gijjaga qarshi vositalar qabul 
qilingandan so‘ng qo‘llaniladi. 
Qo‘llanib bo‘lmaydigan hollar: ichakdagi o‘tkir yallig‘lanish protsesslari, 
homiladorlik va hayz ko‘rish, ichki organlardan qon ketishi. 
Surgi vosilalar ichak bo‘limlarida ta’sir qiladigan joyiga va surgi la’sirining 
yuzaga kelish tezligiga ko‘ra bir necha gruppaga bo‘linadi. 
Tuz surgilar. 
Ba’zi bir anorganik tuzlar: natriy va magniy sulfatlar, karlovar tuzi 
va boshqalar surgi xossasiga ega. 
Tuz surgilar ichakning boshidan oxirigacha sekretor va motor funksiyalarini 
kuchaytiradi. Unga yomon so‘riladi, natijada ichakda tuzlar konsentratsiyasi oshadi va 
osmotik bosim ko‘tariladi. Bosimning oshishi ichakda suv yig‘ilishiga sabab bo‘ladi. 
Undagi moddalar suyuqlanadi, bo‘kadi, hajmi ko‘payadi va ichak shilliq pardasining 
sezuvchan retseptorlarini ta’sirlantiradi. Bunda yuzaga keladigan ichak peristaltikasining 
kuchayishi uning bo‘shalishiga olib keladi. Tuz surgilar ta’sirining tezligi ichakda suv 
yig‘ilishining tezligiga bog‘liq shuning uchun ularni organizmga yyetarlicha miqdordagi 
suv bilan kiritish lozim. Surgi 4-6 soatdan keyin ta’sir qiladi. 

---

Zaharlardan zaharlanishda, me’da-ichak yo‘llari rentgenoskopiyasidan oldin, 
gijjaga qarshi vositalar ichilgandan so‘ng qo‘llaniladi. 
Natriy sulfat 
(Natrii sulfas). Sin.: Glauber tuzi. Kukunda chiqariladi. Nahorga bir 
qabulga 15-30 g dan yarim stakan suv bilan qabul qilinib, ustidan bir stakan suv ichiladi. 
Magniy sulfat 
(Magnesii sulfas). Sin.: Achchiq tuz. Kukunda chiqariladi. Ichishga 
bir qabulga 15-30 g dan yarim stakan suv bilan qabul qilinib ustidan bir stakan suv 
ichiladi.