Annotatsiya: Dunyo ahlini bir nech yillardan buyon og’riqli nuqtasiga aylangan va islom olami nomiga dog’ tushirayotgan teroristik tashkilotlar haqida, ular qanday paydo bo’ladi? Qanday qilib xavfni bartaraf etish mumkin

..., [17.12.2021 22:58]
Annotatsiya: Dunyo ahlini bir nech yillardan buyon og’riqli nuqtasiga aylangan va islom olami nomiga dog’ tushirayotgan teroristik tashkilotlar haqida, ular qanday paydo bo’ladi? Qanday qilib xavfni bartaraf etish mumkin? Terorist guruhlar ortidagi qora qo’l tashkilotlar va ularning bizga salbiy ta’sirlari

..., [17.12.2021 22:59]

Ekstremizm va terrorizm odamlarning ertangi kuniga bo’lgan ishonchiga putur yetkazibgina qolmay, balki xalqaro maydondagi muammolarni, jumladan, turli e’tiqod vakillari bo’lgan xalqlar orasidagi o’zaro ishonchga soya solib, jahon taraqqiyotining xalqaro iqtisodiy va madaniy hamkorlikning rivojiga to’siq bo’lmoqda. Ekspertlarning xabar berishicha, dunyoda terroristik tashkilotlarning yuzdan ortig’i eng zamonaviy qurollar bilan qurollangan va bu tashilotlar bir-birlari bilan axborot almashadilar, qo’poruvchilik ishlarinini amlaga oshirayotgan paytda o’zaro sherikchi bo’ladilar, zaruz bo’lgan vaqtda bir-birlariga moliyaviy va boshqa shakldagi yordam beradilar.Bunday tashkilotlarning eng yiriklari qatoriga ,, Al-Qoida’’, ,,Al-Jihod al-islomiy’’, ,,Hizbut-tahrir’’, ,,Tolibon’’ “ISHID” “Vahobiylar” va boshqa terroristik tashkilotlarni misol qilib aytishimiz mumkin. Islomiy ekstremizm hozirgi davrda va u bilan bog’liq terrorizm dunyoning 15 dan ortiq mamlakatiga alohida tahdid solmoqda. Bu davlatlar qatoriga Sudan, Misr, Suriya, Hindiston, Saudiya Arabistoni, Jazoir, Liviya, Senegal, Pokiston, Malayziya, Indoneziya, Falastin, Iroq va boshqa davlatlarda terrorizm eng ashaddiy ildiz otgan davlatlar sirasiga kiradi. Hozirgi kunda eng dahshatli qo’poruvchilik ishlari Suriya, Iroq va Afg’oniston davlatlari hududlarida sodir bo’lmoqda. Bizning yurtimiz O’zbekistonda ham 1999-yil 16-fevral (Toshkent), 2004-yilning mart-aprel va iyul, 2005-yilning may (Andijonda) oylarida sodir etilgan voqealar keng ko’llamli xalqaro terrorchilik tuzilmasining navbatdagi ,,vahshiyliklaridan” biri ekaniga hech qnday shubha qolmaydi. Bizning davlatimiz diniy ekstremizm va terrorizm bilan duch kelgan va uning asoratlaridan aziyat chekkan birinchi davlat emas. U bugun jahonning ko’plab mamlakatlari xavfsizligiga tahdid solayotgan illatdir.

Ma`lumki dunyoda hech bir din u hoh xristianlik bo‘lsin, hoh buddizm, yahudiylik dini bo‘ladimi insonlarni hech qachon yovuzlikka, qo‘poruvchilikka, qo‘rqitishga, odam o‘ldirishdek jirkanch bir holatlarga da`vat qilmaydi, balki insonlarni ezgulikka, diyonatga, halollikka undovchi vosita bo‘lib xizmat qiladi. Shunday ekan diniy ekstremistik guruhlarning “din” yo‘lida olib borayotgan qo‘poruvchilik harakatlari mutloqo asossizdir. Yuqorida keltirib o‘tgan dinlardek islom dini ham ezgulik dini ekanligiga hech bir shak-shubha yo‘q. Lekin hozirgi kunda butun dunyoda olib borilayotgan ekstremistik va terroristik harakatlarning aksariyati aynan islom dini niqobi ostida sodir e`tilayotganligi muqaddas dinimizga bo’lgan munosabatni biroz salbiylashtirayotganligi bor gap. Ayniqsa hozirgi kunga kelib butun dunyoga xavf solayotgan terrorchilik guruhlarining eng yirigi, o‘zlarining ta`biri bilan aytganda “Iroq va Shom islom davlati”dir. Bir nechta yirik terrorchi guruhlarning o‘zaro birlashishidan tashkil topgan, niyatlari o‘z bayrog‘idek qora, hali hech bir davlat tan olmagan bu “davlat” bugungi kunda butun insoniyatga tahdid solayotgan siyosiy muammoga aylanib ulgurdi. Ular dunyoning turli burchaklarida teraktlar sodir etish va tinch aholining yuragiga g‘ulg‘ula solish bilan tartibsizliklar keltirib chiqarishni o‘zlariga kasb qilib oldilar. Shu o‘rinda bir savol kelib chiqadi: Ular qanday qilib tez fursatda bunday kuchga ega bo‘lishdi?

Bilamizki bola tug’ilgandayoq yugurib ketmagan, yohud darhol tili chiqib ona yoki ota degan so’zlarni aytmagan. Lekin yangi paydo bo’lgan bu terroristic tashkilot qisqa fursatda qanday qilib bunday kuchga ega bo’ldi. Javob bitta!! Ularning ortida ta’bir joiz boquvchi otalari dunyo uchun esa qora son kasalidek xavfli bo’lgan qora qo’l tashkilotlar mavjud. Ular shunday buzg’unchi guruhlarni qurol va moliyaviy jihatdan ta’minlab urush boshlashga undaydi. Shu zahoti ikkinchi niqoblarini taqib xujumga uchragan davlatga o’zini himoya qilishi uchun qurol yarog’ sotishadi va juda katta foizlar bilan qarz berishadi, tarix bunga guvohlik bera oladi.

..., [17.12.2021 22:59]

Diniy ekstremizm tushunchasi matbuotimizda hozirgi vaqtda tez-tez qo’llanilmoqda. Ekstremist ruhoniylar bunday kishilarni dindan qaytganlar ya’ni shakkoklar deb ataydilar va ularni ayovsiz jazolaydilar. Islom dinidagi ekstremistlar garchi musulmon mamlakatlari jamiyati hayotida va hukumat siyosatida g’arbdagi rivojlangan kuchli davlatlar tasiriga tushib qolmaslik hamda mustaqillikni yo’qotish xavfiga qarshi kurashish uchun qadimgi islom g’oyalarini qayta tiklash niqobi ostida harakat qilayotgan bo`lsalarda, aslida ularning diniy-siyosiy qarashlari hokimiyatga intilishga mamlakat boshqaruvini egallashga qaratilgandir.

Bugun shunchaki yoshlar ongida sog’lom muhitni uyg’otish sog’lom mafkura egasi qilish va ularni o’zlari mustaqil to’g’ri yo’lni tanlay oladigan darjaga yetgunlariga qadar nazorat ostida ushlash kerak.

Bugungi kunda ijtimoiy-ma’naviy muhitni va aholi turmush sharoitini yaxshilash, yoshlarni turli diniy ekstremistik oqimlar ta’siridan asrash masalasi barchamiz uchun eng asosiy masala bo‘lib turibdi. Degan edi yurtboshimiz Shavkat Mirziyoyev. Shunday ekan bugun barchamiz nafaqat o’zimizga balki atrofdagilarimizgada e’tiborli bo’lsak, talabchan bo’lsak xech qanday xatar bizga rahna sola olmaydi.

O‘zbekiston kelajagi buyuk davlat hisoblanib,ma lum bir rivojlanish bosqichlarini boshidan otkazgan.Mana shu vaqt davomida bu yurtga yaxshi goyalar bilan birga salbiy goyalar ham kirib keldi.Bunday salbiy va buzgunchi goyalarga diniy ekstrimizm,terrorizm kabilar kiradi. Har qanday ekstremistik va terroristik faoliyatning mohiyati o‘zgalar ustidan hukmronlikka yoxud mavjud siyosiy-mafkuraviy, ijtimoiyiqtisodiy tartibotga qarshi zo‘ravonlik, daxshat solish, jismoniy kuch ishlatish orqali o‘zgalarning g‘arazli maqsadlariga erishishdan iboratdir. Diniy ekstremizm va xalqaro terrorizmning Markaziy Osiyo mintaqasi xavfsizligiga solayotgan zamonaviy tahdidi, terrorizmga qarshi kurashishda fuqarolarning ma’naviy va huquqiy madaniyatini oshirishni talab qilmoqda. Terrorizm tom ma’noda jaholatdir. Buzg‘unchi g‘oyalarga asoslangan xalqaro terrorizm va uning har qanday ko‘rinishi kishilik jamiyatining o‘tmishida ham, bugunida ham butun xalqlar boshiga og‘ir kulfatlar yog‘dirmoqda. Har yili uning tajovuzidan 100 mingdan ortiq begunoh kishilar qurbon bo‘lmoqda, jamiyat rivojlanishi ayrim davlatlar, mintaqalar va insoniyat sivilizatsiyasining taraqqiyotiga jiddiy tahdid solmoqda va tarqalishi ham ekstremizm va terrorizmning jahon miqyosida keng ko‘lamda avj olishiga sabab bo‘lmoqda. Butun dunyo xalqlari diqqat markazida – Iroq va Shom islom davlati (ISHID) terrorchi tashkiloti vahshiyona harakatlarini hamon davom ettirmoqda. Birgina 2013 yilda ISHID Iroq hududida 10 mingdan ziyod terrorchilik harakatlarini sodir etib, xudkush terrorchilar esa 80 ga yaqin portlashlarni amalga oshirgan.

XX asr boshida Mahmudxo‘ja Behbudiy o‘zining “Padarkush” asarida bu illatning kelib chiqishini aytib bergan edi: “Bizlarni xonavayron, bachagiryon, bevatan va bandi qilgan tarbiyasizlik va jaholatdur…” Jaholat 1999 yil 16 fevral kuni tariximiz sahifasida o‘zining qonli izlarini qoldirdi. Buyuk shoir bobomiz Alisher Navoiy “Johillikdan besaodatliroq nima bor?” – degan ekanlar. Suriyadagi urush qurboni bo‘lgan bola o‘limidan so‘ngi so‘zlari butun olamni larzaga soldi desam xato bo‘lmaydi. Shifokorlar yaralangan bolaning hayotini saqlashga qancha urunishmasin, barcha harakatlar behuda ketdi. Endigina uch yoshga kirgan norasida o‘zining o‘lishini sezib, jon taslim qilar chog‘ida ko‘z yoshlari yuzini yuvib, shunday dedi: “Hammangizning ustingizdan Ollohga arz qilaman. Hammasini unga aytib beraman.” Albatta bu so‘zlarni eshitgan odamning nafaqat vujudi larzaga, balki ko‘zi yoshga to‘ladi. Mingdan-ming bor shukur, shunday jannatmakon, tinch, osuda, go‘zal yurtda yashayman.
Prezidentimiz “Yuksak ma’naviyat-yengilmas kuch” asarlarida shunday deganlar: “Ma’naviy tahdid deganda, avvalo, tili, dini, e’tiqodidan qatiy nazar, har qaysi odamlarning tom ma’nodagi erkin inson bo‘lib yashashiga qarshi qaratilgan, uning aynan ruhiy dunyosini izdan chiqarish maqsadini ko‘zda tutadigan mafkuraviy, g‘oyaviy va informatsion xurujlarni nazarda tutish lozim, deb o‘ylayman.” Odam qachon tom ma’noda mustaqil bo‘la oladi? Qachonki, qalbi va ongi, butun vujudi uning o‘ziga tegishli bo‘lsa, u faqat o‘z xohishirodasiga tayanib harakat qila olsa. Ma’naviy tahdidlar bizni ana shunday buyuk imkoniyatlardan, ya’ni bu dunyoda ixtiyori o‘zida bo‘lgan ozod va hur inson bo‘lib yashash baxtidan judo qilmoqchi bo‘ladiXulosa shuki, yurtimizda osoyishtalik hukm surayotgan davrda dunyoning turli hududlarida keskin qarama-qarshiliklar, to‘s-to‘palonlar sodir bo‘lmoqda. Bu esa barchamizni doimo hushyor va sergak bo‘lishimizga da’vat etadi. Demak, yoshlarimizda yovuz xurujlarga qarshi kuch-immunitet shakillansa, ularda hech qanday tahdid o‘zining zararli ta’sirini o‘tkaza olmaydi.
Shunday ekan ogoh bo‘laylik! Zulmat ichra hech bir giyoh unmaydi, Botqoqlarda hech bir chaman bo‘lmaydi. Ma’rifatning yo‘lida bo‘l ey do‘stim. Jaholatli buyuk inson bo‘lmaydi
Hayot inson uchun berilgan eng buyuk ne’matdir. Bu ne’matning qadriga yetish, har bir daqiqasini mazmunli o‘tkazish, odamlarga mehrmuruvvat ko‘rsatish, o‘zidan yaxshi nom qoldirish esa barcha insonlarning vazifasidir. Bu vazifani ado etishdagi eng muhim vosita, ta’bir joiz bo‘lsa, ezgulik sari boshlovchi mayoq, nurli kelajak sari boshlovchi mashalma’rifat. Bugun biz tez suratlar bilan o‘zgarib borayotgan, insoniyat hozirga qadar boshidan kechirgan davrlardan tubdan farq qiladigan o‘ta shiddatli va murakkab bir zamonda yashayapmiz. Hozirgi paytda yer yuzida qanday voqealar yuz bermasin, odamzod bu haqda zudlik bilan xabar topishi hech kimga sir emas. Globallashuv jarayoni hayotimizga tobora tez va chuqur kirib kelayotgan bir paytda mamlakatimizda tinchlik, barqarorlik hukm surmoqda.
Bu esa xalqimiz ma’naviyati va madaniyatini boyitishga berayotgan yuksak e’tiborning samarasi desak xato bo‘lmaydi. Yurtimizda o‘sib kelayotgan yosh avlodni sog‘lom va barkamol insonlar etib voyaga yetkazishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Chunki murakkab va tahlikali zamonda milliy qadriyatlarimizga yot g‘oyalar, yoshlarning ongi va qalbini egallashga qaratilgan g‘arazli xurujlar tobora kuchayib bormoqda. Bunday vaziyatlarda ma’rifatning inson hayotida turli g‘oyalarga qarshi immunitet hosil qiluvchi eng muhim vosita ekanligi yanada o‘z isbotini topib bormoqda. Buyuk shoir mutafakkir bobomiz Alisher Navoiy aytganlaridek: “Har ishniki qilmish odamizod, tafakkurla bilmish odamizod”. Ya’ni inson tafakkur, ma’rifat orqali o‘z hatti-harakatlarini amalga oshiradi. Ma’rifatga, tafakkurga asoslanmagan har qanday harakat befoyda harakat demakdir. Mahmudxo‘ja Behbudiyning “Padarkush” dramasidagi ilmsizlik va ma’rifatsizlikning ayanchli oqibatlari fikrimizning yorqin namunasi bo‘la oladi. Unda farzand o‘zining manan qashshoqligi tufayli jaholat botqog‘iga botishi, ya’ni boylik ilinjida o‘z padari buzrukvorining joniga qasd qilishi padarkushga aylanishi hayotiy misollar orqali ko‘rsatilgan. Bugun biz ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy sohalarda bundan 25 yil avval tasavvur qilish qiyin bo‘lgan yutuqlarga erishdik. Xalqimiz bularning hammasini tinchlik, osoyishtalik tufayli qo‘lga kiritdi. Mustaqillik yillarida mamlakatimizda ta’lim, sport, fan, san’at, tibbiyot, tadbirkorlik sohalarida ko‘plab islohotlar amalga oshirildi. “Umid nihollari”, “Barkamol avlod”, “Universiada” kabi uch bosqichli sport musobaqalarining tashkil etilishi, istedodli qizlar va yoshlarni aniqlash uchun “Zulfiya”, “Nihol” davlat mukofotlarining tasis etilishi buning amaldagi yaqqol ifodasidir. Chindan ham O‘zbekiston yoshlari dunyodagi eng baxtli yoshlar sirasiga kiradi. Chunki yurtimizda ularning o‘z qobiliyat va iqtidorlarini namoyish qilishlari uchun barcha shart-sharoitlar mavjud.Agar biz ongli ravishda har qanday xurujlarga qarshi o‘zimizda “G‘oyaviy immunitet” hosil qilsak hech qanday kuch bizni yenga olmaydi. “Ko‘zi ojizga o‘qish imkonini bering u insoniyat tafakkurining eng buyuk, eng g‘aroyib yutuqlarini his etishga qodir” degan edi nemis yozuvchisi A.Krogius. Hatto so‘qir ko‘zi bilan ilmga, ziyoga intilayotgan insonlar bor dunyoda, ko‘zi ochiq – qalbi ko‘r bo‘lgan manfur kimsalarning bo‘lishi achinarli, hamma ularga qarshi insoniyatda eng qudratli qurol-ma’rifat mavjudki u orqali inson o‘zining hayvonotdan ustunligini isbotlagan. Aynan ilm, ma’rifat insonni komillikka yetaklaydi. Komil inson esa faqatgina ezgu fikr, ezgu o‘y va ezgu amal bilan yashaydi. Ma’rifatning nuri bilan inson o‘zining qorong‘u yo‘lini ham yoritishga qodir. Diniy va dunyoviy bilim bilan yoritilgan ta’limtarbiyamiz biz yoshlarni har qanday johillikka qarshi kurasha oladigan immunitet bilan -g‘oyaga qarshi g‘oya, jaholatga qarshi ma’rifat bilan kurashmoqqa chog‘langan.
Do‘stim ergashmaylik johilga, Bo‘lmaylik buzg‘unchi g‘oyalar quli. Qo‘limiz uzatsak doim oqilga, Bizlarni chorlaydi saodat yo‘li.
Ogohlik ham hayot maktabidir, zero ogohlik davrimizning eng katta muhim talabidir. Xulosa o‘rnida ta’kidlash joizki, barchamiz bir tanu bir jon bo‘lib davlatimiz tomonidan qaratilayotgan yuksak etiborga javoban Vatanimiz, yurtimiz istiqboli yo‘lida tinmay mehnat qilib, jonajon O‘zbekistonimizning jahonning eng rivojlangan davlatlari qatoridan munosib o‘rin egallashiga o‘z hissamizni qo‘shishimiz kerak.

3-Topshiriq
Berilgan mavzu bo‘yicha esse yozish