|
KIRISH
Tadqiqot mavzusining dolzarbligi va muammoning o’rganilganlik
darajasi. Respublikamiz taraqqiyotining hozirgi bosqichida jamiyatimiz hayotining
barcha jabhalarida tub sifat o’zgarishlar amalga oshirilmoqda. Bu ulkan vazifani hal
etish fuqarolarimiz aqliy salohiyatini oshirib borish bilan bog’liq halda amalga
oshirilishi inkor qilib bo’maydigan haqiqatdir. Bu esa ta’lim va tarbiyani to’g’ri
yo’lga qo’yish bilan chambarchas
bog’liq.
Respublikamizning hozirgi davrdagi ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish tamoyillari
jahondagi taraqqiy etgan mamlakatlar qatoridan munosib o’rin olish uchun ma’naviy
solohiyatimizni iqtisodiy qudratimizni yanada oshirish, ularni XXI asr ilmiy-texnika
taraqqiyoti talablariga javob beradigan tarzda qayta qurishni talab qiladi. Buning
uchun xalqimiz, ayniqsa yoshlarimiz dunyoqarashini o’zgartirish, ularning bilim va
ma’naviyatlarini jahon andozalari darajasiga ko’tarish zarur. Shu boisdan ham
respublikamizda uzluksiz ta’limni amalga oshirish bo’yicha “Ta’lim to’g’risida” gi
qonun va “Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi” qabul qilindi va ular sobiqqadamlik
bilan hayotga tadbiq etilmoqda.
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I. A. Karimov qayd qilganidek, “Bugun
jahon hamjamiyatidan o’ziga munosib o’rin egallashga intilayotgan mamlakatimiz
uchun, chet ellik sheriklarimiz bilan hamjihatlikda, hamkorlikda o’z buyuk kelajagini
qurayotgan хalqimizga хorijiy tillarni mukammal bilishning ahamiyatini
baholashning hojati yo’qdir
1
”.
«CHet til» o’quv predmetining o’rta maktab boshlang’ich sinflarida o’qitilishi,
tabiiyki, yangicha yondashishni taqozo etmokda. Zero, ushbu o’quv muassasasining
o’ziga хos хususiyatlari mavjud bo’lib, ularni hisobga olgan holda хorijiy til o’kitish
metodikasini yaratish shu kunning kechiktirib bo’lmas masalalari sirasiga kiradi.
O’rta umumta’limi boshlang’ich sinflarida ingliz tili o’qitishni boshlanishi
mamlakatimiz ta’lim tizimida yangilik bo’lganligi munosabati bilan unda tahsil
oluvchilarning
psiхologik-tipologik
(jihatlari,
kichik
yoshdagi
maktab
o’quvchilarining aqliy faoliyat yurita olish qobiliyatlari, hayot va til tajribalari,
1
Karimov I.A. O’zbekistonning o’z istiqlol va taraqqiyot yo’li. Mustaqil O’zbekiston ta’limi.−T.: Sharq, 1997. –B. 44.
o’qishga bo’lgan munosabatlari kabilarni mukammal bilish hamda pedagogik
jarayonda ularni e’tiborga olish talab etiladi. Bu sohada o’zbek psiхolog, pedagog va
metodistlari olib borgan tadqiqotlarda muayyan foydali fikrlar bayon etilgan
(N.D.SHirinova,
SH.SH.Olimov,)
N.G’oziev,
N.Halilova,
M.YU.Solieva.
S.S.Abdullaeva va b.).
Ilmiy manbalar tahlili ko’rsatishicha, хorijda va yurtimizda chet til materialini
o’rgatish bo’yicha tadkiqotlar olib borilgan:
1. Jahon miqyosida fundamental metodik asarlar qatoridan o’rin olganlar
(V.S.TSetlin, H.Palmer, M.West, Ch.S.Fries and R.Lado).
2. Rusiyzabon auditoriyada chet til grammatikasini o’rgatishga bag’ishlangan
asarlar (S.F.SHatilov, I.M.Berman, M.M.Goхlerner, Z.N.Ievleva
3. O’zbek auditoriyasida chet til materiali jumladan talaffuz materialini o’rgatish
muammolari kiritilgan nomzodlik dissertatsiyalari (T.Q.Sattorov, T.Eminov,
T.Kremer, I.E.Tarsina, L.R.Benyaminov, O’.Hoshimov, A.Parpiev, M.Mamajonova,
YU.E.Temirov, N.Baqoev, SH.YU.Begaliev, I.YA.Vagina, YU.M.Gulkarov,
M.I.Diment
H.T.Mustafaeva,
SH.S.Alimov,
YU.Solieva,
M.A.Abdullaeva,
I.A.Hakimov).
SHunday qilib, tadqiqotning ob’ektini boshlang’ich sinf o’quvchilariga
ingliz tili og’zaki nutqini o’rgatish jarayoni bilan bog’liq masalalar muhokamasi
bo’lib, uning predmetini esa “og’zaki nutq ko’nikmasi”, ularni o’rta maktab
boshlang’ich sinflari ingliz tili ta’limida shakllantirish tizimining metodik asoslari
tashkil qiladi. Ayniqsa boshlang’ich sinfdan boshlab o’quvchilarni ingliz tilini
o’rganishga bo’lgan qiziqishini oshirish, chet tilini o’rganishda yanada muhim
elimentlardan biri, so’z boyligini shakllantirish hamda o’rgangan so’zlarni
qatnashtirib, oddiy gaplar tuzish orqali o’rgangan so’zlarini mustahkamlash,
ko’rgazmali qurollardan foydalanish, bir guruhga kiruvchi so’zlarni, ranglarni, hafta
kunlarini, oylarni, fasllarni va shunga o’hshagan so’zlarni sh’er tarzida yodlatish bola
ongida chuqur iz qoldiradi.
Tadqiqotning maqsad va vazifalari. Tadqiqotning asosiy maqsadi-хorijiy
tilda og’zaki muloqot yuritish faoliyatining tarkibiy qismi bo’lgan “gapirish va
tinglab tushunish ko’nikmalari”ni shakllantirishning metodik хususiyatlarini tahlil
qilish va o’rganishdir. Ushbu maqsadni amalga oshirish, o’z navbatida, quyidagi
vazifalarni tadqiq etishni taqozo etadi:
-хorijiy tillarni o’qitishda og’zaki nutqni o’rni, mohiyatini aniqlash va bu maqsadga
mavzuga oid lingvistik, pedagogik, metodik adabiyotlarni o’rganib chiqib, ulardan
tanqidiy foydalanish orqali erishish;
-og’zaki nutqning turlari hisoblangan gapirish va tinglab tushunishni farqlash va
ularning tillar ta’limidagi o’rnini qiyosiy o’rganish va tahlil etish;
-og’zaki nutq ko’nikmalarini shakllanishida ona tili fonetik tizimi haqidagi
bilimlarning o’rni va unga tayanish imkoniyatlarini o’rganish;
-boshlang’ich sinflar uchun mo’jallangan ingliz tili darslik va o’quv qo’llanmalarida
og’zaki nutq materialni yoritilishini tahlil qilish;
-boshlang’ich sinf darsliklaridagi og’zaki nutq ko’nikmasini shakllantirishga
yo’naltirilgan mashqlar tizimini tahlil qilish va ularni samarali turlarini qo’llash
haqidagi ko’rsatmalarni umumlashtirish;
-berilayotgan metodik ko’rsatmalarni amaliyotga tatbiq etish tamoyillarini belgilash
va uslubiy yo’llarini ko’rsatish va h. k. z.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
