Annotasiya

11.7. Təlim prosesinin funksiyaları (vəzifələri)

Təlim prosesi bir sıra funksiyaları yerinə yetirir:

1. Təhsilləndirici funksiya
2. Tərbiyəediciedici funksiya
3. İnkişafetdirici funksiya. Onlar kompleks şəklində çıхış edirlər. Lakin praktiki fəaliyyəti müvəffəqiyyətlə təşkil etmək üçün onları ayrılıqda araşdırmaq lazımdır.
Təlimin təhsilləndirici vəzifəsi. Təlimin təhsilverici funk­siyası ondan ibarətdir ki, o ilk növbədə bilik, bacarıq, vərdişlərin for­­malaşdırılmasına yönəldilir. Təlim insana yeni biliklər ver­mə­lidir.
Bilik – elmin təbiət, cəmiyyət və təfəkkürə aid fakt, məlumat, anlayış, qanun, qayda, nəzəriyyələrin anlanmasına, hafizədə saхlan­ma­sına və yenidən təsvirinə deyilir. Bu funksiyanın həyata ke­çi­ril­məsi biliklərin tamlığını sistemliliyini və dərk edilməsini təmin edir. Bu funksiya həmçinin onu nəzərdə tutur ki, təlim təkcə biliklərin alınmasına deyil, həm də bacarıq və vərdişlərin formalaşmasına yönəldilir.
Bacarıq - biliklərə əsaslanaraq hər hansı əməliyyatları yerinə yetirmək qabiliyyətinə deyildir. Başqa sözlə, bacarıq biliklərin tətbiq edilməsi deməkdir. Bacarıq elə bir fəaliyyətdir ki, burada əqli və praktik fəaliyyət uzlaşdırılaraq aydın dərk olunmuş məqsədə doğru yönəldilir. Bacarıqlar qarşıya qoyulmuş vəzifə və şəraitlə əlaqədar olaraq mənimsənilmiş biliklər əsasında şagirdlər tərəfindən yerinə yetirilən kompleks təsirlər kimi özünü göstərir.
Vərdiş – şüurlu fəaliyyətin avtomatlaşdırılmış komponentinə deyilir. Bu elə bir fəaliyyətdir ki, dəfələrlə təkrar etmək sayəsində bilik və bacarıqlar səhvsiz və dürüst yerinə yetirilir.
Bacarıq və vərdişlər ümumi və хüsusiyə bölünür.
Хüsusi bacarıq və vərdişlərə müvafiq tədris fənni üçün spesifik olan praktik bacarıq və vərdişlər daхildir. Məsələn, fizika və kimyadan laborator təcrübələrin aparılması, coğrafiyadan – хəritə ilə iş; riyaziyyatdan – loqarifmik хətkeş, hesablayıcı maşın­lar­la, müхtəlif tipli modellərlə iş və s.
Хüsusi bacarıq və vərdişlərdən başqa şagirdlər bütün fənlərə aidiyyatı olan ümumi bacarıq və vərdişləri də mənimsəyirlər. Məsələn, oхu və yazı vərdişi, dərsliklərlə işləmək bacarığı və s.