Annotasiya

6.5. Pedaqoji prosesin mərhələləri


Pedaqoji proseslər silsilə xarakteri daşıyır. Bütün pedaqoji pro­ses­lərin inkişafında eyni mərhələlər nəzərə çarpır. Mərhələlər pro­se­sin tərkib hissələri deyil, onun inkişaf ardıcıllığıdır. Pedaqoji prosesin üç başlıca mərhələsi – hazırlıq, əsas, yekun mərhələləri vardır.
Pedaqoji prosesin hazırlıq mərhələsində prosesin nəzərdə tutul­muş istiqamətdə və sürətlə baş verməsi üçün zəruri şərait ya­ra­dılır. Bu mərhələdə aşağıdakı mühüm vəzifələr həll olunur: qarşıya məq­sədin qoyulması, şəraitin diaqnostikası, nailiyyətlərin proqnoz­laş­­dırılması, prosesin inkişafının planlaşdırılması və s.
Məqsədin müəyyənləşdirilməsi və əsaslandırılması təhsil siste­mi­nin qarşısında duran ümumi pedaqoji məqsədi konkret vəzifələrə çe­virmək deməkdir. Buna pedaqoji prosesin müəyyən kəsiyində və konkret şəraitində nail olunur. Məqsəd pedaqoji prosesin konkret sis­temi ilə bağlıdır. Pedaqoji prosesin bu mərhələsində ümumi pedaqoji məktəbin tələbləri ilə tədris müəssisələrinin, şagird kontingentinin konkret imkanları arasında ziddiyyətləri aşkara çıxarılır və plan­laş­dırılan prosesdə həmin ziddiyyətlərin həlli yolları nəzərdə tutulur. Pedaqoji prosesin əsas məqsədini və vəzifələrini diaq­nos­ti­ka­sız müəy­­yən etmək mümkün deyil. Pedaqoji diaqnostika pedaqoji pro­se­sin baş verəcəyi şərtləri və şəraiti aydınlaşdırmaq isti­qamətində apa­rı­lan tədqiqatdır. Onun başlıca məqsədi nəzərdə tutulan nəticələrə nail ol­mağa kömək və ya mane ola biləcək səbəblər haq­qında aydın təsəv­vür əldə etməkdir. Diaqnostika prosesində peda­qoq və şagird­lərin real imkanları, onların əvvəlki hazırlıq səviyyəsi, pro­sesin baş verdiyi şərait, bir çox digər vacib şərtlər haqqında lazım olan bütün infor­masiyalar toplanılır. Bundan sonra pedaqoji prosesin gedişi və nə­ti­cə­ləri proqnozlaşdırılır. Proqnozlaşdırmanın mahiyyəti ondan iba­rətdir ki, burada proses başlamazdan qabaq mövcud konkret şəraitdə əldə ediləcək mümkün nəticələrə ilkin qiymət verilir. Proq­noz­laş­dırma mü­rəkkəb metodikalarla həyata keçirilir. Peda­qoq­lar pedaqoji prose­sin az səmərəli olacağını və ya arzuolunmaz nəti­cə­lə­rə gətirib çıxa­ra­cağını gözləmədən onun planlaşdırılmasına və gedişinə fəal müdaxilə etmək imkanı qazanırlar .