Annotasiya

1
C
, 5
C
, A
C
, N
C
, M
C
soyalarini 
aniqlaydi. 
Yorug„lik yo„nalishi kartinaga parallel bo„lganligi uchun ob‟yektning vertikal 
qirra (
11

, 22

, 55

, MM

, EE

, 44

) larini soyalari ham kartinaga parallel bo„ladi. 
Gorizontal qirra (
12, 2 B
1
, AN
) larining soyalari 
F
1
va 
F
2
 
lar tomon mos ravishda 
yo„nalgan bo„ladi.

---

60 
16
-s
h
akl
 

---

61 
3. Bu bosqichda binoning ochiq prizmatik o„yig„ini tashkil qilgan 
EE
1
, EL
va 
44
1
 
qirralarning 
126
1
3
1
gorizontal hamda 
44
1
L
1
L
vertikal yuzalarga tashlagan soyalari 
aniqlanadi. Buning uchun
E
1 
va 
4
1
nuqtalardan 
S
1
ga, 
E
va 
4
nuqtalardan 
S
ga 
parallel chiziqlar o„tkazib, ularning 
126
1
, 3
1
gorizontal yuzaga tushgan 
E
c
va 
4
c
soyalari aniqlanadi (chizmada 
4
c
ko„rsatilmagan). 
E
c
nuqtani 
F
2 
bilan birlashtirib
EL
qirraning tushgan soyasi yasaladi. Chizmadan ko„rinib turibdiki
EL
qirraning 
tushgan soyasini bir qismi 
44
1
L
1
L
vertikal yuzaga tushar ekan. Qirraning ana shu 
vertikal yuzaga tashlangan soyasini aniqlash uchun 
E
nuqtaning shu yuza tekisligiga 
tushgan
E

C
 
soyasini aniqlash kerak. 
E


Nuqtadan
S
1 
ga parallel chiziq o„tkazib, 
uning vertikal yuza tekisligining gorizontal izi bilan kesishgan nuqtasi belgilanadi va 
shu nuqtadan vertikal chiziq chiqariladi. Vertikal chiqarilgan chiziq bilan
E
nuqtadan 
S
ga parallel o„tkazilgan chiziq o„zaro kesishib 
E

C
 
soyasini beradi. 
L
nuqta
E

C
 
bilan 
birlashtirilib,
EL
gorizontal qirraning 
44
1
 L
1
L
yuzaga tushgan soyasi aniqlanadi.
4-§. Fan bo‘yicha masalalar to‘plami 
Perspektiva Chizma geometriyaning bir bo„lagi bo„lsada u o„ziga xosligi va 
shug„ullanadigan sohalari kengligi bilan ahamiyatlidir. Perspektivadan arxitektorlar, 
konstruktorlar, rassomlar, rasm o„qituvchilari, haykaltaroshlar, sahna san‟ati 
bezaklari 
va boshqa 
mutaxassislar 
foydalanadilar va 
u bilan bevosita 
shug„ullanadilar. Bunday keng qamrovga ega bo„lgan fanning barcha qirralarni 
egallash uchun turli mazmun va shaklga ega bo„lgan grafik masalalar yechish 
maqsadga muvofiq bo„ladi. Bu masalalarni yechish jarayonida talaba o„quv 
adabiyotlari ustida mustaqil shug„ullanadi. Shuningdek talaba mustahkam bilim va 
grafik savodxonlikka ega bo„ladi. Ushbu grafik masalalar mazmuni asosan to„g„ri 
chiziq, tekislik va tekis shakllarning perspektivasini yasashdan iborat. Chunki har 
qanday narsaning konstruksiyasi yuqoridagi geometrik figuralardan tashkil topadi. 
Quyida masalalarning shartlari bayon etilgan. 
1.
Narsalar tekisligi 
H
da yotgan kesmalarning perspektivasini yasang (17-shakl, a, 
b va v). 
2.
Fazoda joylashgan kesmalarning perspektivasini yasang. Kesma uchlarining 
H 
dan uzoqligi millimetr hisobida berilgan (18-shakl a, b va v). 
3.
Perspektivasi berilgan to„g„ri chiziqlarning kartina izi va tushish nuqtalarini 
aniqlang (19-shakl, a, b va v). 
4.
Tekisliklarning kartina izi, tushish chizig„i va narsalar tekisligi bilan kesishgan 
chiziqlarini aniqlang (20-shakl, a, b va v). 
5.
Perspektivasi berilgan kesmalarning plandagi proyeksiyalarini tiklang va kesma 
uchlarning narsalar tekisligidan uzoqligini aniqlang (21-shakl, a, b va v). 
6.
Plani berilgan tekis gorizontal shakllarning perspektivasini yasang (22-shakl, a, b 
va v).
7.
Narsalar tekisligiga nisbatan og„ib turgan tekis shakllarning perspektivasini 
yasang. Tekis shakllarning xarakterli nuqtalarining