Ankara, 2011 Türk Cumhuriyetleri'nin

d) Çin’in Ekonomik Çıkarları
Çin, Orta Asya ülkelerinden enerji satın alma dışında kıymetli madenlerinden de pay 
almaya çalışmaktadır. Çin uzmanları, Çin-Orta Asya ekonomik ilişkilerini tarihi fırsat 
olarak tanımlamaktadırlar (Liu Qingjian, 2001: 17-23). Çin açısından şu an için önem 
arz eden 45 çeşit maden vardır. 2010 yılında kendi ihtiyacını karşılayacak madenler 
21 çeşittir, 2020 yılında ise 6 çeşit kalacaktır (Zhao Changqing, 2002: 26-27). Çin’in 
büyük ülke olma hedefini gerçekleştirebilmesi için sanayi, teknoloji ve savunma sana-
yi alanlarında ihtiyacı olan kıymetli madenleri elde etmesi gerekmektedir. Orta Asya 
bölgesi, bu ihtiyacı karşılayan önemli bir hammadde kaynağıdır. Orta Asya ülkeleri de 
Çin ile olan ekonomik-ticari ilişkilerin geliştirilmesinin, kalkınmalarına katkıda buluna-
cağının bilincindedirler. 
Orta Asya ülkeleri, bağımsızlıklarına kavuştuktan sonra uluslararası pazarlara ulaş-
mayı istemektedirler ve Çin’in doğu bölgesindeki limanları ise onların bu isteğini yeri-
ne getirebilecek uygun çıkış yoludur. Çin, bir ara bölge olarak bu avantajdan yararla-
narak kendi ekonomik çıkarlarını koruma imkânı sağlamaktadır.
TABLO 3:
Çin’in Orta Asya Ülkeleriyle Ticari İlişkileri (2001-2003)
Ülkeler
Yıllar
Ticaret 
Hacmi 
(milyon 
dolar)
İhracat 
(milyon 
dolar)
İthalat 
(milyon 
dolar)
Bir önceki yıla göre artış 
oranı %
Ticaret 
Hacmi
İhracat
İthalat
Kazakistan
2003
2,920.00
1,326.60
1,593.47
66.3
153.5
29.3
2002
1,954.74
600.10
1,354.65
51.7
83.1
41.0
2001
1,288.37
327.72
960.65
-17.3
-45.3
0.3
Kırgızistan
2003
280.076
216.55
64.21
50.8
62
22.4
2002
201.87
146.16
55.72
69.8
90.7
32.0
2001
118.86
76.64
42.22
-33.1
-30.4
-37.4