Aniq va tabiiy fanlar

BIRGALIKDA O`RGANAMIZ”AMALIY ISHVII. ZAMONAVIY DASTURLASH TILLARI

33-MAVZU: ZAMONAVIY DASTURLASH TILLARI VA UNING TASNIFI. DASTURLASH TILINING ASOSIY TUSHUNCHALARI VA OPERATORLARI

“TASDIQLAYMAN”
O`quv ishlari bo`yicha direktor o`rinbosari ______________ O`.Temirov
“_____” _________ 201___ yil


AMALIY DARS REJASI № 33
Mashg`ulot o`tkaziladigan joy: Kompyuter xonasi

Guruhlar	11	12	13	14	15	16	17	18	19
Dars o`tiladigan sana

1. O`quv fanining nomi: Informatika va axborot texnologiyalari
Mavzu nomi: Zamonaviy dasturlash tillari va uning tasnifi. dasturlash tilining asosiy tushunchalari va operatorlari
Darsning maqsadlari:
a) ta’limiy: O`quvchilarga zamonaviy dasturlash tillari va uning tasnifi haqida tushuncha berish. Dasturlash tilining asosiy tushunchalari va operatorlarini ishlatishni o`rgatish
b) tarbiyaviy: O`quvchilar bilimini oshirish
v) rivojlantiruvchi: O`quvchilar dunyoqarashini rivojlantirish
Darsdan kutilayotgan natijalar – mavzuni o`zlashtirgandan so`ng o`quvchilar quyidagi bilim va ko`nikmalarga ega bo`ladilar:

1. 
   Zamonaviy dasturlash tili
   
2. 
   Algoritm va turlari
   
3. 
   Dasturlash
   
4. 
   Operatorlar va ularning qo`llanilishi
   

Ta’lim metodlari: “T-sxema”
Baholash metodlari: “T-sxema” natijasi, kompyuterda amaliy bajarish
Axborot manbalari va texnik vositalari: Kompyuter, proyektor, slaydlar
Dars turi: Amaliy
Darsga ajratilgan vaqt miqdori: 90 minut
Uyga vazifa: O`tilgan mavzuni o`qib kelish, kompyuterda amaliy bajarish
AMALIY DARSNING TEXNOLOGIK XARITASI

T/r	Mashg`ulot bosqichlari	Ajratilgan vaqt	Mashg`ulot mazmuni	Ta’lim metodlari	Ta’lim vositalari
1.	Tashkiliy qism	10	Salomlashish, davomat		Jurnal, ruchka
2.	Kirish qismi (Motivatsiya)	15	Uyga vazifani tekshirish		kitob, kompyuter
3.	Yangi mavzuning bayoni	20	Zamonaviy dasturlash tili Algoritm va turlari Dasturlash	“T-sxema”	Daftar, kompyuter, doska
4.	Mustahkamlash (Qo`llash)	35	Kompyuterda bajarish	Kompyu-terda amaliy bajarish	Daftar, kitob, kompyuter, doska
5.	Yakuniy qism	10	O`quvchilarni baholash, O`tilgan mavzuni o`qib kelish		Jurnal, ruchka

33-MAVZU: ZAMONAVIY DASTURLASH TILLARI VA UNING TASNIFI. DASTURLASH TILINING ASOSIY TUSHUNCHALARI VA OPERATORLARI

Reja:

1. 
   Kirish
   
2. 
   Dasturlarni qayta ishlash bosqichlari
   
3. 
   Algoritmlar
   
4. 
   Dasturlar
   
5. 
   Dasturlash til elementlari
   
6. 
   Operatorlar
   

Tayanch so`z va iboralar: Kompyuter, hisob, dastur, Turbo Paskal, Delphi dasturlash tili, vizual proyektlar, dasturlash, natija, algoritm, buyruq, test, sintaktik, razryad, ob’yekt, operatsion sistema, dastur, hisob, masala, muammo, kvadrat tenglama, natija, formula, ildiz, bir qiymatlilik, umumiylik, natijaviylik, kiritiladigan ma’lumotlar, buyruqlar, topiladigan natija, boshlash, tamom, kiritish/chiqarish, qayta ishlash, tanlash, blok-sxema, dialogli oynasi

Algoritm so’zi buyuk matematik Al-Xorazmiyning nomi bilan bog’liq bo’lib, u birinchi bo’lib arab raqamlaridan foydalangan holda arifmetik amallarni bajarish qoidasini bayon etdi.

Elektron hisoblash mashinalarining vujudga kelishiga qadar algoritmga har xil ta’rif berilib kelindi. Lekin ularning bari ma’no jihatdan bir-biriga juda yaqin edi.
Algoritm - bu qo’yilgan masalaning yechimiga olib keladigan, ma’lum qoidaga binoan bajariladigan amallarning chekli qadamlar ketma-ketligidir. Boshqacha qilib aytganda algoritm boshlang’ich ma’lumotlardan natijagacha olib keluvchi jarayonning aniq yozilishidir.
Algoritmning uchta turi mavjud: chiziqli, tarmoqlanuvchi va takrorlanuvchi(siklik).
Chiziqli algoritmlar - hyech qanday shartsiz faqat ketma-ket bajariladigan jarayonlardir.
Tarmoqlanuvchi algoritmlar - ma’lum shartlarga muvofiq bajariladigan jarayonlardir.
Takrorlanuvchi algoritmlar - biron bir shart tekshirilishi yoki biron parametrning har xil qiymatlari asasida chekli ravishda takrorlanish yuz beradigan jarayonlardir.
Algoritmlarni turli usullarda tasvirlash mumkin.

• 
  so’z bilan ifodalash;
  
• 
  formulalarda berish;
  
• 
  blok-cxemalarda tasvirlash;
  
• 
  dastur shaklida ifodalash va boshqalar.
  

Algoritmlarni blok-sxema ko’rinishda tasvirlash qulay va tushunarli bo’lgani uchun eng ko’p ishlatiladi. Bunda algoritmdagi har bir ko’rsatma o’z shakliga ega. Masalan: parallelogramm ko’rinishdagi belgi ma’lumotlarni kiritish va chiqarish; to’g’ri to’rtburchak belgisi hisoblash jarayonini; romb belgisi shartlarning tekshirilishini bildiradi.
Misollar: Chiziqli algoritmga doir:
y=x²+1 funksiyani x ning istalgan qiymatida hisoblash algoritmini tuzing.
So’zda berilishi: Blok-sxemada:



1.Boshlash.
2.x-qiymatini kiritish.
3.y=x²+1 ni hisoblash.
4.y-qiymatini chiqarish.
5.Tamom.

moqlanuvchi algoritmga doir:

Ikkita a va b sonlardan kattasini aniqlash algoritmini tuzing.
So’zda berilishi: Blok-sxemada:

1.Boshlash.

2.a va b-qiymatini kiritish.
3.agar a>b bo’lsa, natija a deb
olinib 5ga o’tilsin.
4.natija b deb olinsin.
5.Tamom.

Takrorlanuvchi algoritmga doir:

1dan 100gacha toq sonlar yig’indisini hisoblash algoritmini tuzing.
So’zda berilishi: Blok-sxemada:
1.Boshlash.
2.S ning qiymati nol deb olinsin.
3.i ning qiymati bir deb olinsin.
4.Sga i qo’shilib, natija S deb olinsin.
5.i ga 2 qo’shilib, uni i bilan belgilansin.
6.agar i<=100 bo’lsa, u holda 4ga o’tilsin.
7.S qiymati chiqarilsin.
8.Tamom.

Masalani yechish algoritmi ishlab chiqilgandan so’ng dastur tuzishga o’tiladi.