Aniq va tabiiy fanlar

V BOB. MA’LUMOTLAR OMBORI VA UNING BOSHQARISH TIZIMLARI.

14-MAVZU: MA’LUMOTLAR TURLARI: BELGILI, SONLI VA MANTIQIY. MA’LUMOTLAR OMBORINING BOSHQARISH TIZIMLARI

“TASDIQLAYMAN”
O`quv ishlari bo`yicha direktor o`rinbosari ______________ O`.Temirov
“_____” _________ 201___ yil



NAZARIY DARS REJASI № 14
Mashg`ulot o`tkaziladigan joy: Kompyuter xonasi

Guruhlar	11	12	13	14	15	16	17	18	19
Dars o`tiladigan sana

1. O`quv fanining nomi: Informatika va axborot texnologiyalari
Mavzu nomi: Ma’lumotlar turlari: belgili, sonli va mantiqiy. Ma’lumotlar omborining boshqarish tizimlari
Darsning maqsadlari:
a) ta’limiy: O`quvchilarga Ma’lumot turlarini o`ragtish. MBBT haqida tushuncha berish
b) tarbiyaviy: O`quvchilar bilimini oshirish.
v) rivojlantiruvchi: O`quvchilar dunyoqarashini rivojlantirish.
Darsdan kutilayotgan natijalar – mavzuni o`zlashtirgandan so`ng o`quvchilar quyidagi bilim va ko`nikmalarga ega bo`ladilar:

1. 
   Ma’lumotlar turlari
   
2. 
   Ma’lumotlarni bazasini boshqarish tizmlari
   

Ta’lim metodlari: “Klaster”
Baholash metodlari: Savol javob, “klaster” natijasi
Axborot manbalari va texnik vositalari: Kompyuter, proyektor, slaydlar.
Dars turi:Nazariy
Darsga ajratilgan vaqt miqdori: 90 minut
Uyga vazifa: Mavzuni o`qib kelish.
NAZARIY DARSNING TEXNOLOGIK XARITASI

T/r	Mashg`ulot bosqichlari	Ajratilgan vaqt	Mashg`ulot mazmuni	Ta’lim metodlari	Ta’lim vositalari
1.	Tashkiliy qism	10	Salomlashish, davomat		Jurnal, ruchka
2.	Kirish qismi (Motivatsiya)	15	Uyga vazifani tekshirish		kitob, kompyuter
3.	Yangi mavzuning bayoni	20	Ma’lumotlar turlari Ma’lumotlarni bazasini boshqarish tizmlari	“Klaster”	Daftar, kompyuter,
4.	Mustahkamlash (Qo`llash)	35	Kompyuterda bajarish	Kom.da amaliy bajarish	Daftar, kompyuter, doska
5.	Yakuniy qism	10	O`quvchilarni baholash, O`tilgan mavzuni o`qib kelish		Jurnal, ruchka

O`qituvchi:_______________________________________________ _______________
(F.I.Sh.) (Imzo)
14-MAVZU: MA’LUMOTLAR TURLARI: BELGILI, SONLI VA MANTIQIY. MA’LUMOTLAR OMBORINING BOSHQARISH TIZIMLARI
Reja:

1. 
   Ma’lumotlar ombori haqida tushuncha.
   
2. 
   Ma’lumotlar omborining turlari.
   

Tayanch iboralar: Ma’lumotlar ombori-(MO), ma’lumot, yozuv, maydon, iyerarxik-(daraxtsimon), tarmoq(to’rli), relyasion, hisobot, Otkrit (ochish), Konstruktor(tuzish), Sozdat(yaratish), Polye (maydon), forma, diagramma, saqlash,izlash,joylashtirish va qayta ishlash .

Axborotni kompyuterda qayta ishlash kun sayin rivojlanmoqda va u jamiyatning barcha jabhalariga kirib bormoqda. Shu bois, kompyuterda ma’lumotlarning saqlanishi va u bilan bog’liq bilimlarga ega bo’lishi muhim hisoblanadi.

Hozirgi zamon axborotlashgan jamiyatning rivojlanishi bilan ma’lumotlarning ortib borishi borgan sayin, ularni tartiblash, ulardan foydalanish, mukammalligini ta’minlash maqsadida, axborot texnologiyasi yangi bir tarmog’’ini yaratilishiga zarurat tug’dirdi . Ya’ni ma’lumotlarni jamlash ularni qayta ishlash, izlash amallari, ulardan foydalanish usullari ma’lumotlar omborlari(MO) tushunchasining kitrilishiga asos bo’ldi.Ya’ni keng ma’noda ma’lumotlar ombori deganda real dunyoning konkret ob’yektlari haqidagi ma’lumotlar to’plamini tushunish mumkin.
Ma’lumotlarombori– bu o’zaro bog’langan va tartiblangan ma’lumotlar majmuasi bo’lib . u ko’rilayotgan ob’yektlarning xususiyatini , holatini va ob’yektlar o’rtasidagi munosobatni ma’lum sohada tavsiflaydi. Informatsion texnologiyalarning rivojlanishi va axborot oqimlarining tobora ortib borishi, ma’lumotlarning tez o’zgarishi kabi holatlar insoniyatni bu ma’lumotlarni o’z vaqtida qayta ishlash choralarini qidirib topishga undaydi. Ma’lumotlarni saqlash, uzatish va qayta ishlash uchun ma’lumotlar ombori (MO) ni yaratish, so’ngra undan keng foydalanish bugungi kunda dolzarb masala bo’lib qolmoqda.
Shuni qayd qilish lozimki, MO ni yaratishda ikkita muhim shartni hisobga olmoq zarur: