Aniq va tabiiy fanlar

Program SP;
Var
i,j: Integer; S: Real;
Begin
S:=0;
For i:=1 to 10 do
Begin
P:=1;
For j:=1 to 5 do P:=P*(i+j)/Sqrt(i*j);
S:=S+P;
End; Write (‘S=’,S);
End.


OPERATORLAR
IKKI QISMLI KUNDALIK

37-MAVZU: DELPHIDA PROSEDURA VA FUNKSIYALAR.

“TASDIQLAYMAN”
O`quv ishlari bo`yicha direktor o`rinbosari ______________ O`.Temirov
“_____” _________ 201___ yil



AMALIY DARS REJASI № 37
Mashg`ulot o`tkaziladigan joy: Kompyuter xonasi

Guruhlar	11	12	13	14	15	16	17	18	19
Dars o`tiladigan sana

1. O`quv fanining nomi: Informatika va axborot texnologiyalari
Mavzu nomi: Delphida prosedura va funksiyalar.
Darsning maqsadlari:
a) ta’limiy: O`quvchilarga Delphida prosedura va funksiyalarni o`rgatish
b) tarbiyaviy: O`quvchilar bilimini oshirish
v) rivojlantiruvchi: O`quvchilar dunyoqarashini rivojlantirish
Darsdan kutilayotgan natijalar – mavzuni o`zlashtirgandan so`ng o`quvchilar quyidagi bilim va ko`nikmalarga ega bo`ladilar:

1. 
   Delphida proseduralar bilan ishlash
   
2. 
   Delphida funksiyalar bilan ishlash
   

Ta’lim metodlari: “Baliq skleti”, Kompyuterda amaliy bajarish
Baholash metodlari: “Baliq skleti” natijasi, Kompyuterda amaliy bajarish
Axborot manbalari va texnik vositalari: Kompyuter, proyektor, slaydlar
Dars turi: Amaliy
Darsga ajratilgan vaqt miqdori: 90 minut
Uyga vazifa: O`tilgan mavzuni o`qib kelish, kompyuterda amaliy bajarish
AMALIY DARSNING TEXNOLOGIK XARITASI

T/r	Mashg`ulot bosqichlari	Ajratilgan vaqt	Mashg`ulot mazmuni	Ta’lim metodlari	Ta’lim vositalari
1.	Tashkiliy qism	10	Salomlashish, davomat		Jurnal, ruchka
2.	Kirish qismi (Motivatsiya)	15	Uyga vazifani tekshirish		Daftar, kitob, kompyuter
3.	Yangi mavzuning bayoni	20	Delphida proseduralar bilan ishlash Delphida funksiyalar bilan ishlash	“Baliq skleti”	Daftar, kitob, kompyuter, doska
4.	Mustahkamlash (Qo`llash)	35	Kompyuterda bajarish	Kompyu-terda amaliy bajarish	Daftar, kitob, kompyuter, doska
5.	Yakuniy qism	10	O`quvchilarni baholash, O`tilgan mavzuni o`qib kelish		Jurnal, ruchka

O`qituvchi:_______________________________________________ _______________
(F.I.Sh.) (Imzo)

37-MAVZU: DELPHIDA PROSEDURA VA FUNKSIYALAR.

Kiritiladigan va chiqariladigan ma’lumotlar soni ko’p miqdorda bo’lsa ularni faylda saqlash dasturda qulaylik tug’diradi. Bu ma’lumotlar oddiy matn (tekst) fayllarida saqlanadi. Fayl o’zgaruvchisi dastur bosh qismida e’lon qilinadi, ya’ni

Type f=text;
Var
fx:f;
bu yerda f -fayl tipi, oddiy matn faylni bildiradi;
fx-fayl o’zgaruvchisi.
Kerakli fayldan ma’lumotlarni o’qishga tayyorlash uchun Assign va Reset funksiyalari ishlatiladi.
Assign-fayl o’zgaruvchisi bilan ososiy fayl orasida aloqa o’rnatadi.
Assign (fx,’c:\a\f1.txt’);
Reset-faylni topib uni ishga tayyorlaydi. Reset (fx);
Bu yerda fx- fayl o’zgaruvchisi;
‘c:\a\f1.txt’-c: diskning A katalogidagi fx.txt fayldan o’qishni bildiradi.
Fayldagi ma’lumotlarni o’qish uchun Read funksiyasi ishlatiladi.
Read (, );
Misol. Read (fx, x,y,z,A[i],B[I]);
Fayldan o’zgaruvchilar yoki massivlar qiymatlarini o’qib bo’lgandan keyin fayl yopiladi. Faylni yopish quyidagi funksiya yordamida bajariladi. Close (fayl o’zgaruvchisi);
Misol. Close (fx);
Misol 1. C: diskdagi AA katalogdagi AB fayldagi ma’lumotlarni o’qib A va B massivlarga joylashtiring. Fayl ma’lumotlari strukturasi quyidagicha.
15.2 20.5

1. 
   25.5
   
2. 
   50.2
   

8. 
   52.4
   

. . . . . . .
ya’ni fayl strukturasi ikki ustundan iborat ma’lumotlar to’plamidan iborat.
Program FAB;
Type
f=text;
Var
A,B: Array[1..100] of Real; m: Integer;
fxz: f;
Begin
Assign(fxz,’c:\AA\AB.txt’); Reset(fxz);
m:=0;
While not eof(fxz) do
Begin m:=m+1; Readln(fxz,A[m],B[m]); End;
Close (fxz);
End.
Massiv qiymatlarini biron matn fayliga yozib qo’yish uchun Assign, Rewrite, Append, Write va Close funksiyalari ishlatiladi.
Assign- fayl o’zgaruvchisi bilan asosiy fayl o’rtasida a’loqa o’rnatadi va u quyidagicha yoziladi.
Assign(fayl o’zgaruvchisi, diskdagi fayl joyi va nomi);
Append- Fayldan yozish uchun joy tayyorlayli.
Append(fayl o’zgaruvchisi);
Write- o’zgaruvchi qiymatini fayl o’zgaruvchisiga uzatadi va faylga yozadi. Write(fayl o’zgaruvchisi, o’zgaruvchilar);
Close- ochilgan faylni yopadi. Close (fayl o’zgaruvchisi);
Misol 2. Yuqoridagi C: diskdagi AA katalogdagi AB fayldagi ma’lumotlarni A va B massivlarga o’qib shu massiv mos elementlarini qo’shib S massivni tashkil qiling va A,B,C massivlarini ABC nomli faylga joylashtiring.
Fayl ma’lumotlari strukturasi quyilagicha bo’lsin.
i A B C
1 15.2 20.5 45.7
2 20.1 25.5 45.6
. . . . . . . . . . . .