Aniq-tabiiy fanlar va jismoniy madaniyat fakulteti tabiiy fanlar kafedrasi

2.Tadbirkor madaniyati
«Tadbirkor madaniyati» deganda tadbirkor odobi va iqtidori o'rtasidagi dialektik bog'lliqlik tushuniladi. Bu bog'liqlik quyidagi fazilatlar majmuasida o'z aksini topadi: Odob aqlning suyanchig'i, barcha fazilatlarning mezoni. Bejiz xalqimizda: «Aql bilan odob — egizak», deyishmaydi. Odob yaxshiJik bilan yom onlikning farqini bilish, foyda bilan zarar orasidagi tafovutni anglashdir.
Odob vositasida kishi o'z xulqini yom on xislatlardan davolaydi, gunohlardan poklaydi, chiroyli fazilatlar bilan bezaydi. Odob tadbirkomi eng chiroyli xulq bilan qurollantiradi. Natijada aql egalari bunday tadbirkordan har ishda rozi bo'lishadi. Odobli tadbirkor esa kundan kunga obro' topadi, nufuzi oshadi. ishlari ravnaq topadi. Ba’zi hakimlar odobni «eng mas’um va ko'rkam fe’lga ega bo'lish» desalar, ba’zilari «nafsni barcha qabih odatlardan tozalash» deb ta’rif berishadi. Dem ak, tadbirkordagi odobning mavjudligi, — bu noyob ne’matning mavjudligidir.
Umuman odob ikki xil bo'ladi:
— hikmat odobi;
— xizmat odobi. Hikmat odobi poklik va to'g'ri yo'lga etaklaydi. Xizmat odobi esa badavlatlik va obro'ga etkazadi. Har ikkisi ham ulug' fazilat bo'lib, biri aziz qilsa, ikkinchisi qudratli qiladi. Odob rahbarni aql va axloq egasi bo'lishga, vijdonli, or nomusli, so f ko'ngilli, subutli bo'lishga da’vat etadi. Imon arabcha so'z bo'lib, lug'aviy ma’nosi ishonchdir.
Imonli kishini, xususan rahbarni yoki tadbirkorni qisqacha shunday tavsiflash mumkin:
— e’tiqodli, y a ’ni o 'z fikr va qarashlariga m ahkam , sobitqadamlik bilan ishonish va o'zgalarni ham o'zidek hisoblab, ularning lafziga samimiyat bilan ishonishdir. E’tiqod jur’atni, mardlikni, fidoiylikni taqozo etadi;
— maslakli, ya’ni o'ziga xos aqidalari bilan boshqalardan ajralib turuvchi ijtimoiy, siyosiy, ilmiy, g'oyaviy va diniy yo'l sohibi;
— taqvodor, ya’ni birovning haqiga xiyonat qilmaydigan;
— sharm-hayoli, ya’ni har qanday nojo'ya xatti-harakatlardan o'zini tiya oladigan;
— oriyatli, ya’ni o ‘ziga nomunosib yoki ep ko‘rilmagan ishdan, narsadan hijolat tortadigan; — andishali, ya’ni oqibatini o ‘ylab ish qiladigan, yuz-xotirni biladigan, farosatli;
— vijdonli, ya’ni nohaq, adolatsiz ishlardan g‘azabga keladigan, bularga qarshilik bildiradigan, o'z faoliyatining yaxshi tomonlaridan qanoatlanib, xursand bo‘ladigan, yom on tomonlaridan norozi bo'lib, ruhan eziladigan, ya’ni vijdon azobiga tushadigan. Oddiy tarzda aytganda: Imon uch narsaning butunligidan hosil bo'ladi: e ’tiqod, iqror va amal. E’tiqod ishonch. Iqror so'zda buni tan olish. Amal yaxshi ishlar bilan uni isbotlash. Insof adolat va vijdon amri bilan ish tutish tuyg'usi va qobiliyati, ishda, kishilarga munosabatda halollik, to'g'rilik. Barobarlik, sofdillik va haqiqatgo' ylikdir. O‘zgani o'z o'm iga va shuningdek o'zini o'zganing o'rniga xayolan qo'yib ko'rish ham insofga kiradi.
Yuqorida ta’kidlaganimizdek, to'q — ochni, boy — kambag'alni, baxtli — baxtsizni, tolei — baland tolei zabunni, om adli — om adsizni, sog'lom — bemorni o'z o'rniga qo'yib ko'rolsa va aksincha ham xuddi shunday bo'lsa, olam guliston insoflilar safi ko'payaveradi.

3.