Aning kelib chiqishi ba tarixi

Psixogenezning ikki jihati, psixogenez muammosini hal qilish usullari
Psixikaning kelib chiqish jarayonini tushuntirishda ikki jihatni yodda tutish kerak, ularni shartli ravishda mantiqiy va tarixiy deb atash mumkin. Birinchisiga kelsak, biz bu erda psixikaning tabiiy hodisa sifatida paydo bo'lishi jarayonining mantig'i haqida gapiramiz. Bunday holda, quyidagi savollarga javob berish kerak: psixikaning shakllanishida tabiatning qanday qonunlari ishtirok etadi, tabiatshunoslik pozitsiyalarida qolib, psixikaning kelib chiqishini tushuntirish mumkinmi?
Ushbu muammoni hal qilish uchun ikkita umumiy ilmiy yondashuvni jalb qilish kerak: tizim yondashuvi va sinergetika.
1. Tizim yondashuvi. Har qanday ob'ektni tizim sifatida ko'rib chiqadi. Bu erda biz elementlar (ular ekvivalenti yo'q, dominant elementlar mavjud), tuzilish (elementlar orasidagi bog'lanishlar to'plami), funktsiya (butun uning qismlari yig'indisidan kattaroq), evolyutsiya (tizimning vaqt o'tishi bilan o'zgarishi naqshlari), tizim va atrof-muhit o'rtasidagi munosabatlar haqida gaplashishimiz mumkin.
2. Sinergetika. O'z-o'zini tashkil qilish tizimlarini o'rganish. Bunday tizim rivojlanishning yakuniy nuqtasi - attraktorga ega. Ruhiy hodisaning o'ziga jalb etuvchisi (tizim sifatida qaraladi) o'zgarmasdir. O'zgarmas (matematik atama) - bu ifoda bilan bog'liq bo'lgan o'zgaruvchilarning ma'lum bir o'zgarishi (masalan, bir koordinata tizimidan boshqasiga o'tish paytida) o'zgarishi bilan o'zgarishsiz qoladigan ifoda (miqdor).
Asab tizimi shunday tuzilganki, u shu oqimlarning eng muhim, barqaror (o'zgarmas) qismlarini aniqlash uchun turli xil sezgir kanallar orqali o'tayotgan axborot oqimlarini bir-biri bilan taqqoslash orqali kelib tushayotgan ma'lumotlarni doimiy ravishda birlashtiradi (asab tizimini modulli tashkil etish kontseptsiyasini eslang). Ushbu oqimlarni taqqoslash bo'yicha bunday ishlar ma'lumotlarning keyingi qismiga qo'shilish hosil bo'lgunga qadar davom etadi, bu "dunyo rasmida" sezilarli o'zgarishlarga olib keladi. Keyingi ma'lumot biron narsani aniqlab berishi mumkin, ammo umumiy rasmni o'zgartirmaydi. Belgilangan "muzlash" - bu kiruvchi axborot oqimlarini moslashtirish bo'yicha ishni to'xtatish uchun signal. O'zgarmas topildi. Bu shuningdek o'ziga jalb qiluvchi narsadir, chunki u bu erda tizimning o'zini o'zi rivojlantirishning so'nggi, yakuniy nuqtasi vazifasini bajaradi. Ta'riflangan sxema har qanday ruhiy hodisaning genezisini tavsiflash uchun qo'llanilishi mumkin.
Ikkinchi (tarixiy, evolyutsion) jihat evolyutsiyada psixikaning shakllanishi haqiqatda qanday sodir bo'lganligi, substrat va psixikaning o'zaro bog'liqligi, psixikaning qaysi shakllari mavjudligi haqidagi savollarga javob berishga imkon beradi. Aqliy aks ettirish jarayonining modelini yaratishda postulat sifatida dastlabki anatomik, fiziologik va jismoniy uchlikni asos qilib olish mumkin, shundan keyin psixologik tushunchalar: a) atrof-muhitning uchta ob'ektiv xususiyati (materiya-energiya, makon-vaqt, ma'lumot); b) uchta asosiy genetik dastur (ovqatlanish-energiya sarfi, turlarning kengayishi, xulq-atvorning afzal shakllarini tanlash); v) uchta jinsiy qatlam (endoderm, mezoderm va ektoderm); d) asab tizimining uchta bo'limi (vegetativ, somatik va markaziy - aqliy miya); e) psixikaning uchta sohasi (endopsixa, mezopsixa va ekzopsixa). Ularning o'rtasida yozishmalar mavjud deb taxmin qilinadi. Nomlangan har qanday sohada o'ziga xos psixik hodisalar mavjud bo'lib, ularning har biri o'z navbatida tegishli sohaning elementidir.