Anguage and literature til va adabiyot

2020-yil 1-son

Tahlil

Yusuf Xos Hojibning “Qutadg‘u bilig” asari – pand-

nasihat, o‘git, ta’lim-tarbiya va axloq haqidagi aql 

va hikmat darsligi. Muallif o‘z asarida davr o‘rtaga 

tashlagan barcha masalalarga, jumladan, ijtimoiy 

munosabat, jamiyat a’zolari o‘rtasidagi aloqa, axloq va 

odob to‘g‘risida hayotiy tajribalarga asoslangan holda 

bayon qiladi. Asarda oddiy avomdan tortib eng oliy 

mansabdor-elig xonlar, xoqonlar – barcha tabaqa va 

toifalar, ijtimoiy guruhlar o‘rtasidagi o‘zaro munosabat, 

muomala, axloq normalari qanday bo‘lishi kerakligi 

haqida  fikr  yuritilgan.  Biz  quyida  “Qutadg‘u  bilig” 

asaridagi til odobi haqidagi qarashlarni g‘oyaviy va 

badiiy jihatdan tahlil qilamiz:

Uqushqa biligke bu tilmechi til,

Yaruttachi erni yoriq tilni bil

1

.

Uquvga, bilimga tilmoch – bu til,

Kishini ro‘shnolikka chiqargan ravon til deb bilgin.

Ushbu misralarda tanosib va qaytarish san’ati 

qo‘llangan. “Shoirning mantiqan o‘zaro bog‘liq va bir-

birini taqozo etadigan so‘zlardan foydalanishi tanosib 

deyiladi”

2

.

Uquv, bilim so‘zlari tanosib san’atini yuzaga keltirgan. 

“Mumtoz she’riyatda bayt misralarning uchtadan qismi 

ajratilgan. Birinchi misraning boshlanishi –